Trong lịch sử từ những niên đại xa xưa, những tấm bản đồ được chế tác và được trưng bày phần nhiều để lột tả vẻ đẹp của các vùng, miền trên lãnh thổ và là công cụ trực quan đo lường sự chính xác về vị trí của các địa điểm.
Tuy nhiên, thật khó khăn và tốn kém để tạo ra những tấm bản đồ nếu chúng được vẽ thủ công bằng giấy và bút. Ngoài ra, những tấm bản đồ thiết kế riêng cho những thư viện cá nhân phần nào có mục đích phản ánh địa vị và độ giàu có của họ. Ngay cả trong thế giới hiện đại, một số những chuyên viên vẽ bản đồ thiết kế tác phẩm của họ vì chức năng của nó. Trong khi đó, những người khác tạo ra chúng như một công cụ làm đẹp trưng bày cho căn phòng.
Dưới đây là 10 tấm bản đồ hiếm có trong lịch sử, mà bạn sẽ cảm thấy bất ngờ khi nhìn thấy chúng.
10. Bản đồ Planisphaerium Arateym Sive Compages Orbium Mundanorum Ex Hypothesi Aratea ở Plano Expressa
Bình đồ địa cầu của Aratus, hay là cấu tạo của quỹ đạo ở thiên thượng theo như giả thiết của Aratus dưới quan điểm hai chiều, được thiết kế bởi Andreas Cellarius và được xuất bản năm 1660 như một phần của Harmonia Macrocosmica (sự hòa hợp của thế giới vĩ mô). Nó biểu lộ mô hình vũ trụ theo như nhận định của nhà thiên văn học Hy Lạp và nhà thơ Aratus. Nó cho thấy trái đất ở tại trung tâm của vũ trụ, với Mặt trời, Mặt trăng, và những hành tinh khác quay quanh nó, và các cung hoàng đạo quay xung quanh cả hệ thống này.
Những quỹ đạo trông thật tuyệt vời, và tất cả những chi tiết trên bản đồ trông khá rõ ràng và chính xác. Mỗi tấm bản đồ trong Harmonia cực kỳ đẹp, nhưng tấm bản đồ này kết hợp những ưu điểm trong các bản đồ khác.
9. Bản đồ Cedid Atlas Tercumesi
Selim 3, vua của đế quốc Ottoman, tiến hành nhiều cải cách và hiện đại hóa trong suốt vương triều của mình, và tập bản đồ năm 1803 là tập bản đồ được in đầu tiên được biết đến trong thế giới Hồi giáo nhằm mục đích sử dụng địa đồ mang phong cách Châu Âu. Chỉ có 50 bản sao được in ra, và nhiều bản trong số chúng bị đốt cháy trong một vụ cháy kho hàng trong cuộc nổi loạn của Janissary từ những người chống đối cải cách Selim, vì vậy nó cũng là một trong những tập bản đồ in hiếm có.
Chữ viết được thực hiện khá nhiều, ngay cả khi tiêu chuẩn của chúng ngày càng cao hơn. Mỗi trang được đóng khung bằng vải, hơn là dùng giấy để duy trì thời gian bảo trì được lâu hơn.
8. Tấm bản đồ tưởng tượng của Sarkamand
Tấm bản đồ của 1 thủ đô vĩ đại ở sa mạc, nơi trị vì của vua Padisat, được tạo ra bằng Photoshop và được vẽ tranh minh họa bởi Robert Altbauer. Phong cách chữ viết trong tấm bản đồ mang hơi hướng Ả Rập, và một trong những địa danh tuyệt đẹp là thành phố Samarkand, tọa lạc ở Uzbekistan ngày hôm nay.
Thiết kế của những vòng tròn chồng lên nhau hoàn toàn giống bức ảnh những cấu trúc tế bào. Altbauer đã từng thiết kế những bản đồ dành cho trò chơi, tivi, và những tiểu thuyết giả tưởng.
7. Một tấm bản đồ xưa của tiên giới
Tấm bản đồ này được tạo ra vào năm 1918, miêu tả một hòn đảo cho thấy những vị trí của vô số truyện thần thoại, truyện cổ tích và truyện dân gian. Nguồn gốc hầu hết là từ Anh, nhưng cũng có cảm hứng lấy từ thần thoại Hy Lạp và Đức. Bạn có thể thấy vương triều Oberon từ Giấc mộng đêm hè, lăng mộ của Vua Arthur, một ngọn núi nơi chim khổng lồ xây tổ, nhà tranh của Cô bé quàng khăn đỏ, chú bé tí hon, Monsalvat (miền đất nơi Chén Thánh được canh giử bởi những hiệp sĩ) và con tàu của Ulysses.
Sleigh được truyền cảm hứng bởi nhiều nghệ sĩ của trào lưu nghệ thuật thủ công, đặc biệt là William Morris, và điều này được thể hiện không chỉ trong nội dung mà còn trong sự tinh tế về màu sắc. Năm 1918 đánh dấu kết thúc Chiến tranh thế giới lần thứ nhất, vì vậy có thể Sleigh và những người đam mê bản đồ đã chọn vẽ ra miền đất tưởng tượng này – nơi những sinh vật nguy hiểm như rồng cũng trở nên hiền hòa – như một cách để giải thoát.
6. Kế hoạch New York của Duke
Năm 1664 là năm tiếng Anh thống trị New York từ Hà Lan. Tấm bản đồ này cho thấy nhiều cách viết chính tả từ thời đó, bao gồm sông Hudson, Longe Iseland, và Mannados. Tấm bản đồ được giới thiệu với James, Công tước xứ York, với mong muốn rằng anh ta sẽ đặt tên thành phố bằng tên mình.
Bản thiết kế được sao chép từ một tấm bản đồ Hà Lan trước kia, trộn lẫn những yếu tố tinh xảo, như đường viền trang trí và những truyền thuyết, với nhiều khoảng trống mô tả nước và nhiều vùng đất. Những con tàu nước Anh được thêm vào để nhấn mạnh rằng thành phố này thuộc lãnh thổ người Anh và người ta vẽ chúng công phu đến mức các khoảng trống nổi bật lên hẳn.
5. Cheonhado
Vào khoảng năm 1800, tại Hàn Quốc, tấm bản đồ này đã được tạo ra và được biết như là một Cheonhado. Khái niệm này có nghĩa là “tấm bản đồ của tất cả các thế giới nằm dưới Thiên đường” và cho thấy núi huyền thoại Meru ở trung tâm. Đối với tín đồ đạo Phật, núi Meru không chỉ là vật chất mà còn là trung tâm tinh thần của vũ trụ.
Những quốc gia khác quay xung quanh Trung Quốc và núi Meru.
4. Tỉnh Yongying ở Trung Quốc
Tấm bản đồ này được tạo ra ở Trung Quốc vào khoảng giữa năm 1734 và 1779 và cho thấy hệ thống sông của Tỉnh Yongying ở Trung Quốc. Nó không giống hầu hết tấm bản đồ phương Tây có phía Bắc ở trên và phía Nam ở dưới.
Nó được sơn bằng lụa, và được dán nhãn. Những đường cong mềm mại và những sắc màu trầm nhẹ đem đến cho tấm bản đồ một ‘diện mạo’ khá thanh bình.
3. Leo Belgicus
Vào năm 1583, Michael Aitzinger đã vẽ một tấm bản đồ mô tả Hà Lan, Luxembourg, và Bỉ trong hình dáng một con sư tử. Ý tưởng này bắt nguồn từ hình ảnh quá quen thuộc của những con sư tử trong huy hiệu của vùng. Anh ấy gọi nó là Leo Belgicus, và nó bắt đầu một xu hướng đối với những người làm bản đồ. Phiên bản nổi tiếng nhất được làm ra bởi Claes Janszoon Visscher từ năm 1611.
2. Khảo sát địa lý thung lũng Alluvial của sông hậu Mississippi
Vào năm 1944, Harold Norman Fisk, một giáo sư về địa chất, đã xuất bản tấm bản đồ này như một phần của bản báo cáo cho Quân đội kỹ sư Hoa Kỳ. Những tấm bản đồ về những sự thay đổi này của sông Mississippi qua thời gian giống như những dòng gợn sóng của các mô cơ, và có đôi chút giống kẹo ruy băng, hay bức tranh nghệ thuật trừu tượng.
Nghiên cứu đằng sau những tấm bản đồ cũng ấn tượng như bản thân tấm bản đồ. Fisk và đội của anh ấy dùng xấp xỉ 16.000 mẫu đất từ những địa điểm khác nhau quanh sông Mississippi và so sánh chúng với những bức ảnh chụp con sông từ không trung để tạo ra những chi tiết về dòng chảy ngày sơ khai.
1. Quyển sách hàng hải
Đô đốc đế quốc Ottoman Piri Reis đã thiết kế nhiều tấm bản đồ tuyệt đẹp, và tập hợp thành bộ sưu tập trong quyển sách hàng hải của ông, xuất bản năm 1521. Những tấm bản đồ cho thấy độ chính xác trong từng chi tiết.
Tấm bản đồ thế giới đầu tiên của ông được đưa ra công chúng năm 1513, vẽ về cả miền Nam và Bắc Mỹ. Một số người tin rằng phía Bắc của Bắc Mỹ và bờ biển của Nam Cực được vẽ chính xác đến độ người ta tin rằng con người khám phá ra Nam Cực từ trước khoảng thời gian được ghi trong lịch sử. Tuy nhiên, tấm bản đồ có nhiều sai sót chỉ rõ ra rằng những điểm chính xác trên tấm bản đồ rất có thể là do những phỏng đoán sắc sảo dựa trên khả năng về địa lý của Reis.
Tập bản đồ ngoại giao khôi hài của Châu Âu và Châu Á
Vào tháng 3 năm 1904, khi chiến tranh Nga-Nhật bắt đầu, chàng sinh viên Kisabur Ohara, xuất bản tập bản đồ miêu tả nước Nga như một con bạch tuộc đang cố gắng bóp nghẹt Châu Á và nhiều nơi trên Châu Âu. Hà Lan, Phần Lan, nước cộng hòa tự trị Crimea, và bán đảo Ban-căng đã hoàn toàn tê liệt và được mô tả bởi hình đầu lâu, trong khi Thổ Nhĩ Kỳ, nước Ba Tư, và Tây Tạng bị “tóm gọn”. Mỗi đất nước trên bản đồ được thể hiện bằng một người trong trang phục truyền thống của đất nước đó. Một trong những cánh tay của bạch tuộc đang với tới Hàn Quốc và thị trấn Port Arthur, sẵn sàng thao túng những địa điểm này.
Những tấm bản đồ trước kia cho thấy Nga như một con bạch tuộc tham lam xâm chiếm Châu Á, nhưng đây là lần đầu tiên người ta thấy Châu Âu gặp nguy hiểm. Ngay cả khi không có một bài báo nào viết về vấn đề này, tấm bản đồ đã thật xuất sắc trong việc khắc họa Nga như mối đe dọa và những quốc gia khác đang lâm nguy.
Theo Listverse
Phương Lâm biên dịch
Xem thêm: