Nhạc trưởng bậc thầy người Bulgaria Milen Nachev tìm được sự vinh quang và mãn nguyện trong sự nghiệp, cùng với dàn nhạc giao hưởng danh tiếng thế giới Shen Yun. Ông chia sẻ những điều đặc biệt về nghề nghiệp và lựa chọn của mình.
Ông đứng dậy và giơ tay lên cao – khán giả lập tức chìm vào khoảng tĩnh lặng. Chiếc gậy chỉ huy của ông vung lên sau đó hạ xuống với một chuyển động trôi chảy và chính xác dẫn theo một âm thanh hùng tráng có thể rời chuyển các ngọn núi.
“Shen Yun không chỉ là sự phát triển chuyên nghiệp, mà dàn nhạc này còn hòa hợp sâu sắc với tâm hồn tôi và những điều tôi cảm nhận về thế giới này”.
“Chúng tôi muốn mang đến cho khán giả không chỉ niềm vui của cảm xúc, mà còn là sự trải nghiệm của việc khám phá một thế giới hoàn toàn khác đằng sau âm nhạc”, nhạc trưởng bậc thầy người Bulgaria, Milen Nachev thuộc Dàn nhạc Giao hưởng Shen Yun đã nói. “Bạn thấy khán giả kể rằng họ đã khóc khi nghe nhạc, nhưng chính họ cũng không biết tại sao”.
Nachev – người được vinh dự nhận giải thưởng Lãnh đạo âm nhạc xuất sắc của Thành phố Vatican ở Rome, Quỹ Napoleon ở Paris và Bộ Văn hóa Bulgaria – tin rằng công việc ông đang làm với Shen Yun là đỉnh cao của nghề nghiệp lẫy lừng của cuộc đời ông, cũng một hành trình siêu hình trong âm nhạc.
“Chúng tôi có khả năng giao tiếp với khán giả không chỉ thông qua bề mặt của âm nhạc, mà còn ở một tầng sâu hơn về ý nghĩa bên trong”, ông nói. Khi Nachev liên tục trau dồi nghề nghiệp cho đến ngày hôm nay, ông đã khám phá ra một vũ trụ mới trong nghề nghiệp của mình – một sự kết hợp gắn bó của âm thanh, tố chất của thân thể và sự vị tha.
Sự nghiệp không ngừng nảy nở
Hành trình của một nhạc trưởng thường bắt đầu cũng giống như hầu hết các nhạc sĩ – đó là từ một nhạc cụ đơn lẻ. Mặc dù cách tiếp cận của Nachev cũng tương tự, nhưng sự thăng hoa của ông lại khác. Năm 5 tuổi, bà của ông đưa ông đến lớp học piano đầu tiên. “Tôi tin rằng cuộc gặp gỡ đầu tiên với âm nhạc này đã thay đổi hoàn toàn và mãi mãi cuộc đời tôi”, ông nói. Chỉ một năm sau, với sự thúc giục của người giáo viên, Nachev đã tham gia và giành giải thưởng trong một cuộc thi piano cấp quốc gia dành cho nhóm tuổi của mình.
Vài năm sau, tài năng âm nhạc thiên phú của Nachev, khi đó 9 tuổi, đã nảy mầm. Có một lần vì không tìm thấy bản nhạc, ông đã chơi Bản giao hưởng số 4 của Brahms tại nhà bằng trí nhớ. “Sự tiếp xúc vật lý giữa âm nhạc và cử động đã truyền cho tôi cảm hứng cực mạnh”, ông nói.
Sự kết nối giữa cơ thể và âm nhạc này trong khi điều khiển dàn nhạc – một phương tiện nghệ thuật luôn chuyển dịch giữa sự dẫn dắt và theo đuổi – có cơ hội phát triển khi Nachev gặp được nhiều bậc thầy trên con đường sự nghiệp vốn chỉn chu của ông. Tại Nhạc viện Saint Petersburg nổi tiếng thế giới ở Nga, ông đã theo học Giáo sư Ilya Musin, người dạy cho Yuri Temirkanov, Valery Gergiev và nhiều nhạc trưởng danh tiếng khác.
Với những ai chưa từng học chỉ huy dàn nhạc, không cách nào để biết nghề này đòi hỏi những gì – có thể kể ra là sự phong phú và phức tạp, trực giác luôn phải duy trì sự đáp ứng tinh tế và sự tin tưởng – nghĩa là cần tới lớp lớp sự hiểu biết và sắc thái. Để bắt đầu bước vào nghề, “bạn phải có sự chuẩn bị cực kỳ kỹ lưỡng, với kiến thức về lịch sử âm nhạc và về năng lực của tất cả nhạc cụ trong dàn nhạc”.
Tất nhiên giáo sư Musin đã truyền đạt cho Nachev kỹ thuật vật lý và cách thức giao tiếp rõ ràng với dàn nhạc, nhưng trên thực tế ông còn vượt xa điều đó, khi truyền đạt cho học viên cả những lý thuyết và phương pháp thực tế về cách thức để “làm cho dàn nhạc tin tưởng vào khả năng của chính họ”, Nachev nói. “Ông ấy không chỉ là người thầy – ông ấy còn là người cha thứ hai của tôi”.
Thừa hưởng được trí tuệ của người thầy, Nachev đã thấy rõ, rằng vai trò của mình trong dàn nhạc hoàn toàn không phải chỉ là điều chiếu lệ. “Bạn cần phải là một nhà tâm lý học”, ông nói. “Công việc của chúng tôi không phải đơn thuần chỉ là với các nhạc cụ – chúng tôi chính là làm việc với những người đang chơi các nhạc cụ. Mong muốn duy nhất của bạn là nhìn thấy được trong mắt họ, rằng sự dẫn dắt của bạn từ trên bục chỉ huy đã tạo nguồn cảm hứng cho họ, khiến họ háo hức được cống hiến hết mình trên sân khấu”.
Dẫn đầu một xu hướng mới
Sau 8 năm làm giám đốc nghệ thuật và chỉ huy dàn nhạc giao hưởng của đài phát thanh quốc gia Bulgaria và nhạc trưởng khách mời của nhiều bản giao hưởng cao cấp ở Đông Âu, vào năm 2012 Nachev đã tham gia Dàn nhạc giao hưởng Shen Yun, là một nhóm nhạc công có sứ mệnh cùng sự vẻ vang như những giai điệu mà họ thể hiện.
“Cuối cùng tôi đã tìm thấy vị trí của mình”, Nachev nói về việc tham gia Dàn nhạc Giao hưởng Shen Yun, là một phần của đoàn biểu diễn múa có trụ sở tại New York đã và đang tạo cảm hứng cho hàng triệu người với sứ mệnh khôi phục 5.000 năm văn hóa truyền thống Trung Quốc. “Tất nhiên, tôi có cơ hội dẫn dắt một trong những dàn nhạc ở châu Âu, nhưng tôi muốn chứng tỏ bản thân trong một tình huống hoàn toàn khác. Khi tôi đến Hoa Kỳ, không có nhiều người biết về tôi, vì vậy tôi phải bắt đầu lại từ đầu và chờ đợi nhiều năm để có cơ hội này”.
Sứ mệnh của Shen Yun để bảo tồn văn hóa truyền thống Trung Quốc đã làmNachev cảm động. Trong những năm 1960, “Không chỉ có văn hóa truyền thống Trung Quốc gần như bị phá hủy hoàn toàn”, ông nói. “Mà có nhiều nhà soạn nhạc, nhà thơ, tiểu thuyết gia và họa sĩ cổ điển phương Tây mà tôi yêu thích cũng đã bị hủy hoại – theo nghĩa đen, vì các tác phẩm của họ đã bị phá hủy. Tôi gọi đó là tội ác chống lại loài người. Di sản nghệ thuật qua biết bao nhiêu thế kỷ của thế giới, đã bị hủy đi chỉ trong vài năm ngắn ngủi”.
Shen Yun không chỉ bảo tồn các hình thức âm nhạc và nghệ thuật của quá khứ, mà còn tạo ra một loại hình âm nhạc hoàn toàn mới, khi là dàn nhạc đầu tiên hòa trộn các nhạc cụ cổ điển phương Đông và phương Tây một cách hoàn hảo.
“Chúng tôi biết rằng âm nhạc là một ngôn ngữ quốc tế”, Nachev nói. “Tôi đã phải phát triển trực giác âm nhạc của mình trong rất nhiều năm, làm việc với nhiều phong cách, nhiều tác phẩm của các nhà soạn nhạc khác nhau”.
Các tác phẩm âm nhạc gốc của Shen Yun đều dựa trên những giai điệu cổ xưa của Trung Quốc và sau đó được phát triển thành những bản nhạc mới theo phong cách nhạc cổ điển phương Tây. Để hòa hợp dàn âm thanh đó, Nachev đã đắm mình vào âm nhạc dân gian Trung Quốc để hiểu rõ hơn về năng lực của các nhạc cụ Trung Quốc đặc trưng như đàn nhị hồ, đàn tỳ bà và sáo. “Một khi cánh cửa ý thức của bạn mở ra, bạn có thể dễ dàng tìm ra nhịp độ, khớp nối và phân nhịp phù hợp”, ông nói.
Khó khăn và thách thức của việc tổng hợp những âm thanh từ các nền văn hóa khác nhau như vậy thậm chí còn mang lại một niềm vui độc đáo. “Giống như một mật mã bên trong bản nhạc mà chúng tôi mang đến cho khán giả”, ông nói. “Họ không cần phải hiểu mật mã đó, nhưng hiệu quả và sự cộng hưởng đều nằm trong đó”.
Trau chuốt đến từng chi tiết và tác động nghệ thuật
Nachev cho rằng âm thanh độc đáo của Shen Yun không chỉ là nhờ sự dàn dựng với trình độ bậc thầy về âm nhạc. Đối với ông, Shen Yun “không chỉ là sự phát triển chuyên nghiệp, mà dàn nhạc này còn hòa hợp sâu sắc với tâm hồn tôi và những điều tôi cảm nhận về thế giới này”.
Tu luyện cả thân lẫn tâm
Điều đặc biệt là Nachev và các thành viên khác trong dàn nhạc đều thực hành một hệ thống tu luyện cả thân lẫn tâm – Pháp Luân Đại Pháp. Việc cùng nhau thiền định hàng ngày, người nhạc trưởng nói, cho phép chúng tôi thực hiện “một cấp độ giao tiếp khác biệt. Sự trao đổi và giao tiếp tinh thần giữa chúng tôi là một điều gì đó siêu việt, vượt ra ngoài ngôn ngữ thông thường”.
Nhằm giải thích rõ hơn về sự tương tác vô hình này, ông nói: “Hai ngày trước, chúng tôi đã diễn tập một bản nhạc dành cho ba nghệ sĩ đàn nhị hồ cùng chơi với dàn nhạc giao hưởng. Trong suốt quá trình đó, không cần một lời nói nào, chỉ cần nhìn vào mắt ba nghệ sĩ độc tấu đàn nhị hồ, tôi đã biết họ cần gì – loại nhịp độ nào, loại hỗ trợ nào và làm thế nào chúng tôi có thể cùng nhau phát triển phân nhịp. Cảm giác của tôi họ cũng ngầm hiểu. Khi tôi muốn bắt đầu phân nhịp từ một điểm và đưa nó đến điểm tới, họ hoàn toàn theo sát được tôi – không cần có một lời nói nào giữa chúng tôi”.
Với độ chính xác tinh tế như vậy, Nachev tin rằng mối liên hệ siêu hình này có khả năng tạo ra một tâm trạng mới của niềm vui mà có thể cảm nhận được. “Chúng tôi muốn rằng mọi chi tiết đơn lẻ bên trong bản nhạc đều rõ ràng và khẳng định rằng chúng tôi có thể mang đến một dải quang phổ khác biệt đằng sau giai điệu. Chúng tôi thực sự biểu diễn trong nhiều chiều không gian. Nếu bạn nhìn vào bản nhạc của nhạc trưởng, không chỉ thấy theo chiều dọc – các đặc trưng như sự hài hòa, cân bằng, hòa âm – mà còn theo chiều ngang, chúng tôi đang sử dụng mọi cách để làm cho âm nhạc trở nên ấn tượng hơn và tạo ra tác động thực sự nghiêm túc cho khán giả”.
Cùng xem ‘Khúc Nghê thường’ – Dàn nhạc giao hưởng ShenYun:
(Theo J.H. White, Taste of Life Magazine)
Hạo Nhiên biên dịch