Có những giai điệu quen thuộc đến nỗi chỉ cần nghe những nốt nhạc dạo đầu trỗi lên, người ta nhận ra ngay đó là bài hát nào. Về điểm này, nhạc phẩm My Way được liệt vào hàng kinh điển. Nổi tiếng ban đầu là một ca khúc tiếng Pháp, bài này đã đi vòng quanh trái đất khi được chuyển sang tiếng Anh, qua phần thể hiện của Giọng ca vàng Frank Sinatra.
Theo Hiệp hội các tác giả SACEM của Pháp, bài My Way hiện có khoảng 2500 phiên bản ghi âm bằng 40 thứ tiếng khác nhau, kể cả tiếng Việt. Ngoài các ngôn ngữ thông dụng như tiếng Pháp, Anh, Tây Ban Nha, bài hát còn đã được đặt lời Nhật, Hoa, Thái, Hindi, Ba Tư, Ả Rập, Hy Lạp. Theo sách kỷ lục Guinness, về số lượng phiên bản, nhạc phẩm My Way đứng hạng nhì trên toàn cầu chỉ kém hơn một chút so với bài Yesterday của nhóm Tứ Quái The Beatles. Sáng tác của Paul McCartney nắm giữ kỷ lục thế giới với hơn 3000 phiên bản khác nhau tính cho đến cuối thế kỷ 20.
Các phiên bản nổi tiếng của My Way
Yêu thương, hạnh phúc, thất bại, khổ đau – Khi tất cả đã trải qua ta cảm thấy thật nhẹ nhàng, hối tiếc một chút rồi ngay đó thấy chẳng là gì, bởi ta đã làm mà không cần đắn đo hay do dự. Nghe Jacky Cheung để cảm nhận điều này:
My way được viết lại từ ca khúc Comme d’habitude của Claude François cùng với một tác giả khác là Gilles Thibault, là tác phẩm nói về thói quen thường ngày gây nhàm chán, đổ vỡ trong tình yêu đôi lứa, khóc thương cho số phận của chính mình khi tình yêu đánh mất.
Paul Anka bỏ hết tất cả những lời tiếng Anh từng sáng tác trước kia để viết lại từ đầu. Trong vòng 4 tiếng đồng hồ, tác giả tự đặt mình vào tư thế của một người đàn ông từng trải đến tuổi xế chiều, ông nhìn lại thân phận năm chìm bảy nổi trước bao sóng gió bấp bênh đời người. Từ một bài gốc với lời thở than về một cuộc đổ vỡ, Paul Anka đã viết lại thành một bài hát trải nghiệm đời người.
Danh ca Frank Sinatra ghi âm bài này năm 1968, lọt vào danh sách 40 bài hát bán chạy nhất từ 1969 đến 1971. Dưới đây là bản My Way – Frank Sinatra (hát Live) 1974:
Danh ca Frank Sinatra ghi âm bài này vào ngày 30 tháng 12 năm 1968. Bản nhạc được phát hành vào đầu năm 1969. So với các ca khúc trước của ông là Strangers in the night và Fly me to the moon, bài My way không ăn khách bằng và thành công ở nước ngoài nhiều hơn là trên thị trường Hoa Kỳ. Riêng tại Anh, bản nhạc này lọt vào danh sách 40 bài hát bán chạy nhất trong vòng 75 tuần lễ liên tục, từ tháng tư năm 1969 cho đến tháng 9 năm 1971.
Trong quyển hồi ký của mình mang tựa đề I blew it My Way, Giọng ca vàng Frank Sinatra (The Voice) thú thật rằng chính ông cũng không ngờ rằng bản nhạc này lại thành công đến như vậy, tuy không bao giờ đứng đầu bảng xếp hạng nhưng lại ăn sâu vào lòng người, tiềm tàng trong ý thức của công chúng. Các phiên bản sau đó của các danh ca lẫy lừng nhất từ Elvis Presley cho đến Tom Jones, từ Ray Charles cho đến Nina Simone giúp cho bài hát vượt thời gian để rồi trở thành bất tử (timeless).
My Way – André Rieu cùng dàn giao hưởng và bè hòa âm lấy nước mắt của khán giả tại – Nhà hát Thành phố New York (Live at Radio City Music Hall, New York)
Nhờ các phiên bản chuyển dịch, bản nhạc My Way/Comme d’habitude đi vòng quanh thế giới. A Mi manera trong tiếng Tây ban Nha, La Mia Strada trong tiếng Ý, Moy Put trong tiếng Nga, Esu Laimingas trong tiếng Lítva (Lithuania) và độc tấu cho các nhạc cụ.
Thưởng thức My Way biên dịch là A Mi manera trong tiếng Tây ban Nha (Vicente Fernández):
Và My Way tiếng Ý: La Mia Via – (Andrea Bocelli):
Trong tiếng Việt, bài được chuyển thành nhạc phẩm Dòng đời, có ít nhất là hai lời khác nhau của tác giả Nam Lộc, so với lời thứ nhất, lời thứ nhì gần sát hơn với nội dung của bài My Way. Nhìn chung, hầu hết các phóng tác tiếng nước ngoài chủ yếu dựa vào phiên bản tiếng Anh nhiều hơn là nguyên tác tiếng Pháp. Cũng nhờ vào các bản phóng tác mà Paul Anka cũng như nhóm sáng tác của Claude François thu về bạc triệu. Theo gia đình của danh ca quá cố, hơn 40 năm sau ngày ra đời, bản nhạc tiếp tục hái ra tiền nhờ vào tác quyền.
My Way ghi âm bằng 40 thứ tiếng khác nhau, kể cả tiếng Việt – Nghe giọng ca Nguyễn Khang – bản biên dịch mang tên “Dòng đời”:
My Way đi vào cuộc sống thường nhật
Theo luật bản quyền của Pháp, các thế hệ đời sau của Claude François được hưởng trong vòng 70 năm. Mãi đến năm 2037, bài hát này mới trở thành di sản chung tức là bất cứ ai ghi âm cũng được mà không cần phải trả tiền tác quyền.
Nhìn lại, về mặt ảnh hưởng văn hóa, bản My Way đã đi vào đời sống thường nhật từ lúc nào không hay. Không phải ngẫu nhiên mà rất nhiều người Âu Mỹ thường chọn bài này để phát trong các buổi tang lễ, một cách để tưởng nhớ người thân đã khuất. Trước khi ra đi, có ai mà không muốn nhìn lại một lần cuối những chặng đường đã qua, thanh toán sổ sách để không còn nợ với cõi đời. Từ Âu sang Á, từ Đông sang Tây, nội dung bản nhạc phản ánh tâm trạng của một cá nhân, nhưng lại đạt được tầm mức phổ quát, vì bất cứ ai cũng có thể tự bắt gặp mình trong ca từ, cứ ngỡ nhìn người mà lại thấy ta.
Cái tài của nhóm sáng tác Claude François là đã đặt ra một giai điệu dễ nằm lòng, cái tài của Paul Anka là khi phóng tác, anh đã tự đặt mình trong lứa tuổi về già. Paul Anka viết bài này khi anh mới 27 tuổi, giả sử như anh soạn bài này từ góc nhìn của một thanh niên chưa ngoài 30, thì cho dù có chán đời cách mấy, chưa chắc gì bản nhạc sẽ sâu sắc cho bằng. Bản nhạc đi vào huyền thoại qua lối hát hớp hồn của Frank Sinatra. Ở tuổi 53, làn hơi không còn khỏe khoắn như thuở nào, nhưng càng về già ông càng hát với sự dày dặn từng trải, lối nén âm thiên phú, cách nhả chữ tuyệt vời. Cõi thế nhân, giọng ca Vàng càng thấm thía nỗi buồn, càng nhức nhối độ tuổi hoàng hôn. Trong vùng nước xoáy dòng đời, mấy ai được làm chủ số phận, mấy ai được cầm lái linh hồn.
Khi không còn nhiều thời gian nữa, hãy sống sao để khi hồi tưởng lại cuộc đời: Có chút hối tiếc nhưng ngay sau đó thấy chẳng đáng là bao, vì đã làm mà không nhiều đắn đo hay do dự về việc mình đã sống như thế nào, bởi cho đến cuối đời ta đã làm tất cả theo cách của mình. Cho dù cuộc đời có thăng trầm nổi trôi, khi phải đối đầu với tất cả những thách thức cuộc đời, ta vẫn tự định đoạt lấy để được là chính mình, có chút ngậm ngùi xót xa nhưng không hối tiếc. Câu cuối của bản nhạc I did it My way (Tôi đã làm theo cách của mình) chính là câu hát có ý nghĩa nhất.
My way
And now, the end is near;
And so I face the final curtain.
My friend, I’ll say it clear,
I’ll state my case, of which I’m certain.
I’ve lived a life that’s full.
I’ve traveled each and every highway;
And more, much more than this,
I did it my way.
Regrets, I’ve had a few
But then again, too few to mention.
I did what I had to do
And saw it through without exemption.
I planned each charted course;
Each careful step along the byway,
But more, much more than this,
I did it my way.
Yes, there were times, I’m sure you knew
When I bit off more than I could chew.
But through it all, when there was doubt,
I ate it up and spit it out.
I faced it all and I stood tall;
And did it my way.
I’ve loved, I’ve laughed and cried.
I’ve had my fill; my share of losing.
And now, as tears subside
I find it all so amusing.
To think I did all that;
And may I say – not in a shy way,
Oh no, oh no not me,
I did it my way.
For what is a man, what has he got?
If not himself, then he has naught.
To say the things he truly feels
And not the words of one who kneels.
The record shows I took the blows –
And did it my way!
Yes, it was my way!
Dịch nghĩa:
Cách của tôi
Giờ đây, đã đến hồi kết thúc,
Và tôi đã sẵn sàng đón nhận nó.
Này, người bạn, hãy để tôi,
Kể cho bạn nghe, câu chuyện của mình.
Cả cuộc đời này, tôi đã
Đi mọi nẻo đường, đến khắp mọi nơi.
Nhưng trên hết, điều quan trọng là,
Tôi đã sống theo cách của tôi.
Hối tiếc, cũng có một chút,
Nhưng rồi cũng chẳng đáng bao nhiêu.
Tôi đã làm những gì phải làm,
Mà không hề đắn đo hay do dự.
Dù những chặng đường,
Từng bước đi đã được định sẵn.
Nhưng trên hết, điều quan trọng là,
Tôi đã sống theo cách của tôi.
Đúng, có những lần, chắc bạn đã biết,
Tôi không tự lượng sức mình.
Nhưng trước khó khăn,
Tôi luôn dũng cảm đối mặt.
Ngẩng cao đầu, không chút sợ hãi,
Rồi làm theo cách của tôi.
Yêu thương, hạnh phúc, lẫn khổ đau,
Và cả thất bại, tôi đã từng trải.
Giờ đây, khi tất cả đã qua,
Tôi cảm thấy thật nhẹ nhàng.
Nhìn lại những việc đã làm,
Tôi dám nói rằng, không chút ngại ngần:
“Ồ, không, đó không phải tôi,
Tôi sống theo cách của mình.”
Một người sẽ còn gì,
Nếu không được là chính mình?
Để nói ra được điều mình nghĩ,
Chứ không phải những lời nịnh nọt.
Các bạn thấy đó, tôi đã phải trả giá.
Nhưng dù sao, đó vẫn là cách tôi sống.
Đúng, tôi vẫn là chính tôi đây.
Xem thêm:
- Tinh hoa hồn Việt: Điều gì đã khiến những thanh âm xúc động ngọt ngào của “Bèo dạt mây trôi” trở thành chuẩn mực bắt buộc tại cuộc thi âm nhạc quốc tế?
- Những bức tranh này nhìn theo 2 cách đều đẹp bởi cơ chế hoạt động nào của mắt?
- Cứu một mạng người bằng xây bảy tòa tháp: có một ngày mà hàng triệu giọt nước mắt cảm ân long lanh rơi xuống. Đó là ngày nào?
- Bộ sưu tập ‘Theo chân thợ săn’ – Phần 3: Khoảnh khắc cuộc sống quanh ta