Các lăng mộ và đền thờ bằng đá là những công trình kiến trúc được tạo ra chỉ bằng cách chạm khắc những khối đá tự nhiên cứng rắn và to lớn, thậm chí là cả một quả núi hay dãy núi đá. Vì vậy chúng thường mất hàng trăm năm để hoàn thiện, nhưng bù lại sẽ trở thành công trình kiến trúc bền vững, còn mãi với thời gian.
Dưới đây là 14 lăng mộ và đền thờ được chế tác từ đá nổi tiếng thế giới:
14. Lăng mộ các vị vua
Lăng mộ các vị vua (Tomb of the Kings) nằm gần thành phố Paphos ở phía tây nam đảo Síp, là một nghĩa địa rộng lớn có từ thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên. Những ngôi mộ được chạm khắc ra khỏi tảng đá rắn và được trang trí bằng các cột Doric. Mặc dù tên là như vậy nhưng không có bằng chứng về bất kỳ nhân vật thuộc hoàng gia nào được chôn cất ở đây. Thay vào đó, nơi này là nơi an nghỉ cuối cùng của các thành viên giới quý tộc Ptolemaic và các quan chức cấp cao.
13. Lăng mộ Lycia
Lycia là một liên bang của các thành phố cổ nằm ở các tỉnh ngày nay là các tỉnh Antalya và Muğla của Thổ Nhĩ Kỳ. Các lăng mộ Lycia là các phòng tổ chức tang lễ phức tạp được điêu khắc trực tiếp vào mặt đá, thường là vào một vỉa đá. Thông thường, các ngôi mộ được chạm khắc giống như mặt tiền của những ngôi nhà gỗ ở Lycia. Những ngôi mộ này thuộc về những người Lycia giàu có được chạm khắc tinh xảo. Trên một số ngôi mộ cắt từ đá, bên ngoài được trang trí bằng những bức phù điêu mô tả các đặc điểm cụ thể của người quá cố và các sự kiện chính của thời kỳ này. Lối vào lăng mộ được bịt kín bằng một cánh cửa đá.
12. Mada’in Saleh
Mada’in Saleh là khu dân cư lớn nhất ở cực nam của vương quốc Nabatea, chỉ sau thủ đô Petra. Ở đây có những khối đá mà người Nabatea gọi là Hegra. Hegra được xây dựng xung quanh một khu dân cư hoặc ốc đảo trong thế kỷ 1 sau Công nguyên. Các mỏm đá sa thạch đã được chạm khắc để xây dựng nghĩa địa. Tổng cộng có bốn khu nghĩa địa cổ còn lại tới ngày nay, đặc trưng bởi 131 ngôi mộ cắt từ đá hoành tráng trải rộng trong một khu vực trên 13,4 km2.
11. Hang động Mạc Cao
Các hang động Mạc Cao tạo thành một hệ thống gồm 492 ngôi đền dài nằm trên một ốc đảo có vị trí chiến lược tại một ngã tư trên con đường tơ lụa. Các hang động ở đây là một ví dụ tốt nhất về nghệ thuật Phật giáo trải dài trong khoảng 1.000 năm. Việc xây dựng các đền thờ Phật giáo được bắt đầu vào năm 366 sau Công nguyên; chúng là nơi lưu trữ nhiều kinh điển Phật giáo và nghệ thuật hội họa, điêu khắc. Cùng với Hang động Long Môn và Hang động Vân Cương, Hang động Mạc Cao là một trong ba ngôi đền cắt từ đá cổ nổi tiếng nhất ở Trung Quốc.
10. Hang động Long Môn
Các hang động Long Môn nằm rải rác dọc theo dãy núi Tương Sơn và Long Môn Sơn ở phía đông phần trung tâm của Trung Quốc. Có hơn 2.100 hốc, hơn 100.000 bức tượng, khoảng 40 ngôi chùa và 3.600 phiến và bia đá trong các hang động. Việc xây dựng các hang động này được bắt đầu vào năm 493 sau Công nguyên. Khu vực Long Môn mở cửa cho công chúng, và mặc dù các hang động không thể vào được bên trong, hầu hết các tác phẩm nghệ thuật có thể nhìn thấy được từ bên ngoài.
9. Các hang động Vân Cương
Các hang động Vân Cương là hệ thống hang động Phật giáo cổ xưa ở tỉnh Sơn Tây của Trung Quốc. Các hang động này được xây dựng chủ yếu trong giai đoạn từ 460-525 sau Công nguyên, trong triều đại Bắc Ngụy. Chúng là một ví dụ nổi bật về các tác phẩm chạm khắc đá của Trung Quốc thế kỷ 5 và 6. Tổng cộng khu vực này có 252 hang động với hơn 51.000 bức tượng Phật lớn nhỏ.
8. Các nhà thờ của Goreme
Sau một vụ phun trào núi lửa vào khoảng 2.000 năm trước, dung nham đã hình thành những tảng đá mềm ở vùng Cappadocia, Thổ Nhĩ Kỳ. Những phần đá mềm hơn bị xói mòn bởi gió và nước, để lại những tảng đá cứng dạng “ống khói” như ta nhìn thấy ngày nay. Người dân Goreme, tại trung tâm của vùng Cappadocia, nhận ra rằng những tảng đá mềm này có thể dễ dàng chạm khắc để tạo thành những ngôi nhà, nhà thờ và tu viện. Những khu bảo tồn Kitô giáo này chứa nhiều ví dụ về các bức bích họa Byzantine và đại diện cho một thành tựu nghệ thuật độc đáo từ thời kỳ hậu biểu tượng (post-iconoclastic).
7. Các nhà thờ Lalibela
Lalibela là một trong những thành phố linh thiêng nhất ở Ethiopia, chỉ đứng sau Aksum, và là một trung tâm hành hương của người dân đất nước này. Thị trấn nông thôn này được biết đến trên khắp thế giới với những nhà thờ đá nguyên khối, đóng một phần quan trọng trong lịch sử kiến trúc đá. Mặc dù việc xác định niên đại của các nhà thờ này không có cơ sở chắc chắn, nhưng hầu hết chúng được cho là đã được xây dựng trong thế kỷ 12 và 13 bởi một nền văn minh của người trung cổ ở Ethiopia. Nhà thờ St. George là nhà thờ nổi tiếng nhất và được xây dựng cuối cùng trong số mười nhà thờ ở đây. Kích thước của tổ hợp là 25m x 25m x 30m, và có một bể nước để rửa tội nhỏ bên ngoài nhà thờ, nằm trong một rãnh nước nhân tạo.
6. Các hang Ajanta
Các hang động Ajanta nằm ở bang Maharashtra của Ấn Độ, là những di tích hang động bằng đá có niên đại từ thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên. Khu phức hợp tu viện Ajanta bao gồm một số hội trường tu viện (viharas) và hội trường tượng đài bảo tháp (chaitya-grihas) được cắt sâu vào ngọn núi. Vào năm 480 sau Công nguyên, các hang động ở Ajanta đã bị bỏ hoang. Trong suốt 1.300 năm tiếp theo, rừng rậm mọc um tùm trở lại và che giấu các hang động, nên chúng không bị nhòm ngó và xáo trộn cho đến năm 1819 khi những ngôi đền cắt từ đá này được một sĩ quan người Anh khám phá.
5. Các hang Ellora
Các hang động Ellora nằm cách thành phố Aurangabad, Ấn Độ khoảng 30 km. Ellora là đại diện mẫu mực của kiến trúc cắt từ đá Ấn Độ. Công trình bao gồm 34 ngôi đền và tu viện đá của Phật giáo, Ấn Độ giáo và Jana giáo, được xây dựng từ thế kỷ thứ 5 đến thế kỷ thứ 10. Các hang động Phật giáo là những cấu trúc đầu tiên và bao gồm chủ yếu là các tòa nhà lớn, nhiều tầng được chạm khắc vào bề mặt núi, bao gồm khu nhà ở, khu phòng ngủ, nhà bếp và các phòng chức năng khác. Đền Kailasa là một trung tâm vô song của Ellora. Cấu trúc khổng lồ này, được thiết kế liên hệ với núi Kailash, được chạm khắc từ một khối đá duy nhất, và bao phủ một diện tích gấp đôi kích thước của đền Parthenon nổi tiếng ở Athens.
4. Thung lũng của các nữ hoàng
Thung lũng của các nữ hoàng là một địa điểm ở Ai Cập, nơi vợ của các Pharaoh được chôn cất từ thời cổ đại. Thung lũng này nằm gần Thung lũng các vị vua nổi tiếng hơn, ở bờ phía tây của sông Nile đối diện với thành phố Thebes. Khu vực cằn cỗi này ở các ngọn đồi phía tây đã được chọn do sự cô lập tương đối và gần với thủ đô của Ai Cập cổ đại. Các nghĩa trang rộng lớn này có hơn 70 ngôi mộ cắt từ đá, nhiều trong số đó được trang trí xa hoa.
3. Thung lũng của các vị vua
Thung lũng của các vị vua là một thung lũng ở Ai Cập, trong khoảng thời gian gần 500 năm từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 11 trước Công nguyên các ngôi mộ được xây dựng cho các vị vua và quý tộc đặc quyền của Vương quốc Ai Cập cổ đại. Thung lũng này có 63 ngôi hầm mộ, có kích thước khác nhau từ một hố đơn giản đến một ngôi mộ phức tạp có tới hơn 120 buồng. Các ngôi mộ hoàng gia được trang trí với những cảnh trong thần thoại Ai Cập và cung cấp các manh mối về tín ngưỡng và nghi thức tang lễ của thời kỳ này. Tất cả các ngôi mộ dường như đã được mở và bị cướp từ thời cổ đại. Chỉ còn ngôi mộ nổi tiếng của Tutankhamun là thoát khỏi sự tàn phá.
2. Abu Simbel
Abu Simbel là một địa điểm khảo cổ bao gồm hai ngôi đền cắt từ đá khổng lồ ở miền nam Ai Cập trên bờ phía tây của hồ Nasser. Ngôi đền đôi này ban đầu được tạc từ sườn núi, dưới triều đại của Pharaoh Ramesses vào thế kỷ 13 trước Công nguyên, như một tượng đài vĩnh cửu cho chính ông và nữ hoàng Nefertari. Khu phức hợp này đã được di dời toàn bộ vào những năm 1960 để tránh việc bị nhấn chìm trong quá trình tạo hồ Nasser – hồ chứa nước nhân tạo khổng lồ được hình thành sau khi xây dựng đập Aswan trên sông Nile. Abu Simbel dù sao vẫn là một trong những điểm thu hút khách du lịch hàng đầu của Ai Cập.
1. Petra
Petra, còn được gọi là thành phố hoa hồng đỏ huyền thoại, thủ đô cổ của vương quốc Nabataea. Đây là kho báu giá trị nhất và là điểm thu hút khách du lịch lớn nhất của Jordan. Một thành phố rộng lớn, độc đáo, được khắc chìm vào bên cạnh hẻm núi Wadi Musa từ nhiều thế kỷ trước bởi những người Nabataea, đã biến nó thành một ngã ba quan trọng cho các tuyến đường tơ lụa nối liền Trung Quốc, Ấn Độ và miền nam Ả Rập với Ai Cập, Hy Lạp và Rome. Tòa nhà phức tạp nhất ở Petra là Al Khazneh (nghĩa là Kho bạc), được chạm khắc trên mặt đá sa thạch, với mặt tiền khổng lồ của nó lấn át mọi thứ xung quanh.
Theo touropia.com (bài và ảnh)
Hòa Bình biên dịch
Clip ý nghĩa: