Maria Callas (1923 – 1977) là giọng nữ cao người Mỹ gốc Hy Lạp và là một trong những nữ ca sĩ opera danh tiếng nhất. Bà sở hữu kĩ thuật hát giọng đẹp (bel canto) ấn tượng và khả năng diễn xuất tuyệt vời.
Maria Callas với danh hiệu La Divina – Nữ thần
Là một giọng ca đa dạng, bà không chỉ thành công ở những opera seria cổ điển mà còn ở những vở ca kịch sử dụng giọng đẹp, của Donizetti, Bellini, Rossini và cả những tác phẩm của Verdi và Puccini, và một số vở nhạc kịch của Wagner (trong những năm đầu sự nghiệp).
Những vai diễn thành công nhất của bà là Lucia (Lucia di Lammermoor), Floria Tosca (Tosca), Violetta (La Traviata), Norma (Norma), Medea (Médée). Bà được gọi với danh hiệu La Divina (Nữ thần).
Về những thành công nghệ thuật và sự ảnh hưởng của bà, mà tờ Opera News năm 2006 đã viết: “Gần 30 năm sau khi mất đi, cô vẫn là sự khẳng định rõ nét nhất của một diva, cũng như một nghệ sĩ và vẫn là một trong những danh ca được ưa thích của âm nhạc cổ điển”.
Callas đã từng nói: “Tôi không phải là thiên thần và tôi không giả vờ mình là thiên thần. Đó không phải là vai diễn của tôi. Nhưng tôi cũng không phải là ác quỷ. Tôi là một người phụ nữ và một nghệ sĩ nghiêm túc, và tôi thích được đánh giá như vậy”. Những câu nói trên đã phần nào khắc họa chân dung, tính cách và con người của nghệ sĩ opera tài hoa này.
Đúng như Dario Soria, nguyên là chủ hãng Angel Records, và bây giờ là Giám đốc của Metropolitan Opera Guild đã nói: “Tôi nghĩ bà sẽ được nhớ đến như là một trong những ca sĩ opera vĩ đại nhất mọi thời đại”.
Tài năng của Callas theo năm tháng…
Cô giáo đầu tiên của Callas, Maria Trivella, của Nhạc viện quốc gia Hy Lạp đã nhận xét về Maria Callas:
Quãng giọng ấm, trữ tình và mãnh liệt, nó cuốn đi và bừng sáng như một ngọn lửa và lấp đầy không khí với những âm vang du dương như một hồi chuông. Nó như một hiện tượng đáng kinh ngạc, hay đúng hơn là một tài năng lớn cần được chỉ bảo, hướng dẫn kĩ thuật và rèn luyện nghiêm khắc để có thể toả sáng với tất cả sự rực rỡ của nó…
Trong tháng 8 và 9 năm 1944, Callas diễn vai Leonore trong tác phẩm tiếng Hy Lạp của Beethoven. Nhà phê bình người Đức Friedrich Herzog khi xem vở diễn đã miêu tả “sự thắng lợi tuyệt vời” của “Leonore” Callas:
Khi Leonore của Maria Kaloyeropoulou đưa giọng soprano vút lên thật lộng lẫy trong niềm hân hoan vô bờ của bản song ca, cô đã nâng lên một đỉnh cao tuyệt đối… Và cô đã đưa tới nụ, hoa và quả cho sự hài hoà của âm thanh, điều đã làm cao quý cho nghệ thuật của những prima donna (tiếng Ý: nữ ca sĩ chính của một nhà hát opera).
Cô nhận vai chính đầu tiên với vai Tosca vào tháng 8 năm 1942, và sau đó là vai Marta trong vở Tiefland của Eugen d’Albert ở nhà hát Olympia. Vai diễn Marta của Callas đã nhận được những lời phê bình tích cực. Nhà phê bình Spanoudi miêu tả Callas “một nghệ sĩ đầy bùng nổ sở hữu một khả năng âm nhạc và diễn xuất hiếm có”, và Vangelis Mangliveras đánh giá màn trình diễn của Callas trong tuần báo To Radiophonon:
Người ca sĩ đảm nhiệm vai diễn Marta, một ngôi sao mới trên bầu trời Hy Lạp, cùng với chiều sâu tuyệt đối của cảm xúc, đã đem lại màn diễn xuất đạt đến mức chuẩn mực của một diễn viên bi kịch. Về giọng hát khác thường của cô cùng với sự trôi chảy đáng ngạc nhiên về ngôn từ, tôi không thể thêm gì ngoài những lời của Alexandra Lalaouni: “Kaloyeropoulou là một trong những tài năng trời cho mà mọi người chỉ có thế lấy làm kinh ngạc”
Sau buổi trình diễn trong vai Elvira của cô, một nhà phê bình khác viết: “Kể cả những người đa nghi nhất cũng phải thừa nhận điều kì diệu rằng Maria Callas đã làm hoàn hảo… sự linh hoạt trong giọng hát đẹp và sáng của cô, và những nốt cao đầy lộng lẫy. Sự trình diễn của cô ấy thật ấm áp, đầy biểu cảm và nhân ái, mà sẽ thật vô ích khi cố tìm điều đó ở những Elvira lạnh lẽo, mỏng manh khác.”
Với vai Violetta của Callas, soprano người Đức Elisabeth Schwarzkopf đã quyết định sẽ không đóng Violetta nữa vì bà nói: “Còn lấy đâu ra cảm xúc để diễn nữa, khi cô ấy đã thể hiện Violetta quá hoàn hảo rồi”
Nhạc trưởng Carlo Maria Giulini thì miêu tả sự hấp dẫn của giọng hát Callas:
“Thật là khó để nói về chất giọng Callas. Giọng của cô là một nhạc cụ rất đặc biệt. Đôi khi lắng nghe như tiếng kéo violon, viola hay cello, đó là khi lần đầu bạn lắng nghe thứ nhạc cụ ấy, một cảm giác đôi chút khác lạ bỡ ngỡ. Nhưng sau một vài phút, khi bạn đã thân quen với nó, thì những âm thanh lại trở nên có ma lực lôi cuốn một cách kỳ lạ. Đó chính là Callas”
Những thành tựu sáng chói và lưu danh hậu thế..
Với những thành quả đạt được, năm 2007, Callas được truy tặng “Giải Grammy thành tựu trọn đời”. Tên bà cũng được khắc trên đại lộ Danh Vọng ở Hollywood. Cũng trong năm đó, bà được Tạp chí âm nhạc của BBC bầu chọn là “giọng nữ cao vĩ đại nhất mọi thời đại”. Bà cũng được nhiều nghệ sĩ tưởng nhớ đến trong các tác phẩm của họ.
Có thể kể đến Ban nhạc R.E.M, họ đã đề cập đến Callas ở bài hát “E-Bow the Letter” trong album New Adventures in Hi-Fi. Hay như Celine Dion đã tưởng nhớ Callas qua ca khúc “La Diva”, với lời của Denise Bombardier. Bài hát nằm trong album D’elles, bằng tiếng Pháp. Thậm chí Celine Dion còn ước mơ là sẽ được đóng vai Maria Callas trong một bộ phim nào đó về Callas và nhận giải Oscar cho vai diễn đó.
Thành tựu lớn nhất của Callas là làm sống lại lối hát bel canto của Ý. Soprano danh tiếng Montserrat Caballé nói:
“Cô ấy đã mở ra cánh cửa mới cho chúng tôi, cho tất cả ca sĩ trên thế giới, một cánh cửa mà đã bị đóng lại. Đằng sau sự ngủ quên của nó không chỉ là âm nhạc mà là sự sáng tạo lớn. Cô ấy đã cho chúng tôi cơ hội, mà khi tiếp bước cô, có thế làm những việc khó có thể được trước đây. Được so sánh với Callas là điều tôi không bao giờ dám mơ. Tôi thật quá nhỏ bé so với Callas.”
Mời độc giả thưởng thức bản nhạc nổi tiếng Ave Maria của Franz Schubert, thể hiện bởi Maria Callas:
Hà Phương Linh