The Blue Danube – Johann Strauss II đã trở thành một nhạc phẩm mà không ai không biết đến và hễ nghe thấy sẽ không thể không đu đưa nhún nhảy theo điệu nhạc nhịp valse tuyệt vời….
Nhạc trưởng Hà Lan André Lieu đã chỉ huy dàn nhạc của mình Johann Strauss Orchestra bằng violin, như cách dòng họ Strauss biểu diễn năm xưa. Buổi biểu diễn diễn ra tại lâu đài của Nữ Hoàng Sisi, Viên, Áo, cùng các vũ công đến từ trường Múa nổi tiếng của Áo: Elmayer Dancing School, như làm sống lại một thời cung đình ngày xưa với những điệu vũ váy phồng tuyệt diệu…
Làm sao tôi có thể quên được thiên tài tươi vui (Johann Strauss II) của Viên
Johann Strauss II (25 tháng 10 1825 – 3 tháng 6 1899, tiếng Đức: Johann Baptist Strauss; còn được biết đến với những cái tên như: Johann Baptist Strauss, Johann Strauss, Jr., hay Johann Strauss the Younger) là một nhà soạn nhạc người Áo. Ông chủ yếu sáng tác nhạc nhẹ, đặc biệt là nhạc khiêu vũ và operetta. Ông đã sáng tác hơn 400 waltz (valse), polka, quadrille và các loại nhạc khiêu vũ, cũng như một số operetta và múa ba lê. Trong cuộc đời của mình, ông được gọi là “Vua nhạc valse“, và sau đó phần lớn chịu trách nhiệm phổ biến điệu valse tại Viên trong thế kỷ 19.
Vua của các thể loại valse
Ông được biết đến với tư cách là “Vua thể loại Valse” và có những đóng góp to lớn cho sự nổi tiếng của valse tại Vienna thế kỷ 19. Ông đã cách mạng hóa valse, phát triển nó từ một thể loại khiêu vũ quần chúng thành một loại hình giải trí trong cung đình của nhà Habsburg. Các tác phẩm của ông giành được tiếng vang lớn gồm có “The Blue Danube”, “Wein, Weib und Gesang”, “Tales from the Vienna Woods”, “Tritsch-Tratsch-Polka”, “Kaiser-Walzer” và Die Fledermaus.
Những gì Johann Strauss cha khởi xướng ở Vienna thì ba con trai của ông Johann Strauss (con), Joseph và Eduard Strauss tiếp tục và hoàn thiện, làm cho nhạc valse trở thành phổ biến và đưa nó tới tột đỉnh. Vì vậy người đời gọi dòng họ Strauss là triều đại Strauss trong âm nhạc. Sự nổi bật của dòng họ Strauss được thể hiện tại buổi hoà nhạc “Perpetual Music” (Âm nhạc bất tận) vào những năm 1860. Trong ba người con thì Johann II là nổi tiếng nhất.
Âm hưởng của dòng họ Strauss: chỉ huy dàn nhạc bằng violin
Dàn nhạc Wiener Johann Strauss được thành lập năm 1866, thực hiện buổi diễn với cách chỉ huy truyền thống “Vorgeiger” là cầm một cây violin trên tay và cách này trở thành truyền thống gia đình nhà Strauss. Nhạc sĩ Áo Willi Boskovsky (1909-1991) biểu diễn nhạc của Strauss cũng theo truyền thống gia đình nhà Strauss.
Trong video các bạn vừa xem, nhạc trưởng Hà Lan Andre Rieu chơi đàn violin khi chỉ huy dàn nhạc tại lâu đài tráng lệ của Nữ Hoàng. Năm 1929, nhạc sĩ Áo Clemens Krauss (1893-1954) tổ chức một chương trình đặc biệc chỉ trình diễn toàn nhạc của nhà Strauss với dàn nhạc Vienna. Johann Strauss được nhiều nhạc sĩ ngưỡng mộ: Richard Wagner thích nhạc phẩm Wein, Weib und Gesang.
Brahms cũng vậy. Con gái của Strauss đã tìm đến Brahms để xin bút tích vào cái quạt của mình (một phong tục thời đó), và thường thì nhà soạn nhạc sẽ viết một vài dòng nhạc nổi tiếng nhất của ông và ký tên vào. Tuy nhiên, Brahms đã viết một đoạn của một bản nhạc valse nổi tiếng của Strauss và viết ở dưới rằng: “Thật không may, đây không phải là bản nhạc của Johannes Brahms”.
Những người hâm mộ khác như nhạc sĩ Đức Richard Strauss khi sáng tác bản nhạc valse Rosenkavalier của mình đã nói: “Làm sao tôi có thể quên được thiên tài tươi vui (Johann Strauss II) của Vienna”. Ngày nay âm nhạc của nhà Strauss được biểu diễn ở buổi hòa nhạc thường niên đầu năm – Neujahrskonzert – của dàn nhạc Vienna, như chúng ta đã xem trên đây.
Về bản Danube xanh tuyệt đẹp, ai yêu thích khiêu vũ cổ điển đều say mê…
“The Blue Danube” là tên tiếng Anh hay được gọi của “An Blauen der Donau schönen, Op. 314” (Danube xanh tuyệt đẹp), một bản waltz (valse) của nhà soạn nhạc người Áo Johann Strauss, sáng tác năm 1866. Trình diễn vào tháng Hai năm 1867 tại một buổi hòa nhạc của Wiener Männergesangsverein (Hiệp hội hợp xướng Vienna Men).
Tác phẩm mô tả vẻ đẹp thiên nhiên của dòng sông Danube, tất nhiên còn hơn thế vì tác phẩm còn được gắn kết với tinh thần tình yêu của tác giả thiên tài.
Sông Danube (hay Đa – Nuýp trong tiếng Việt) là sông dài thứ hai ở châu Âu (sau sông Volga ở Nga). Sông bắt nguồn từ vùng Rừng Đen của Đức, là hợp lưu của hai dòng sông Brigach và Breg. Lưu vực sông Danube được tính từ vùng Donaueschingen là điểm hai con sông được nhắc tới ở trên gặp nhau. Sông dài 2850 km, chảy qua nhiều nước Trung và Đông Âu và đổ vào Biển Đen.
Sông Danube chảy qua các nước theo thứ tự: Đức, Áo, Slovakia, Hungary, Croatia, Serbia, Bulgaria, România, Moldova và Ukraina.
Tên của sông Danube trong tiếng các nước châu Âu: Donau (tiếng Đức), Danube (tiếng Anh, tiếng Pháp) Dunaj (tiếng Slovakia), Duna (tiếng Hungary), Dunav (tiếng Croatia), Дунав (Serbia và Bulgaria), Dunărea (tiếng România), Дунай (tiếng Ukraina), Danuvius (tiếng Latinh), Tuna (tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Tất cả các tên trên đều bắt nguồn từ chữ Donau trong ngôn ngữ tiền Ấn-Âu có nghĩa là “sông” hay “dòng chảy”.
Phần dịch lời hát trong hợp xướng như sau:
Danube ơi xanh mãi
Lấp lánh trong màu xanh da trời
Băng qua thung lũng và những cánh đồng
Bạn chảy thật yên bình
Xứ xở Viên chúng tôi luôn chào đón bạn
Dòng suối bạc của bạn đã xuyên qua biết bao vùng đất
Bạn đã kết hôn với trái tim của đại dương bao la tuyệt đẹp
Xa tít từ khu rừng đen huyền bí
Bạn nhanh chóng chan hòa cùng biển khơi
Và mang đi phúc lành của bạn tới tất cả
Bạn trôi đi về phía đông, chào đón những người anh em
Một bức tranh cho hòa bình mãi mãi
Nhìn kìa những tòa lâu đài cổ kính
Như rơi xuống từ trên cao (Ý ám chỉ bóng của tòa lâu đài phản chiếu ngược xuống dòng sông xanh)
Đón bạn với nụ cười
Từ độ dốc và đỉnh đồi hiểm trở
Với núi non hùng vĩ làm tấm gương phản chiếu những con sóng của bạn đang vui đùa
Các nàng tiên cá từ dòng sông cũng đang thì thầm khi bạn chảy qua
Hãy lắng nghe tất cả mọi thứ dưới bầu trời xanh
Tiếng ào ạt bạn lướt qua là bài ca của thời gian cũ kỹ
Và những âm thanh sáng nhất, bài ca của bạn dẫn bạn đi triền miên
Hãy ngưng thủy triều của bạn ở Viên nhé
Bởi nó yêu bạn rất nhiều
Bất cứ khi nào bạn có thể nhìn
Bạn sẽ không thể tìm thấy nơi nào như Viên
Và đây, chiếc hòm kho báu đã phủ đầy sự quyến rũ và lời chúc hạnh phúc
Cả những lời chúc chân thành của người Đức cũng đang bay xa nhè nhẹ trên làn nước xanh của bạn
Bạn biết rất rõ về người anh em của bạn Rhine! (nói đến dòng sông Rhine của Đức)
Đã phát triển một loại rượu vang tuyệt vời
Cũng có ngày và đêm
Như chiếc đồng hồ được ấn định và trung thành
Nhưng ghen tị với anh ấy không phải là những món quà của thiên đường
Bởi bạn có quá nhiều phước lành tuôn rơi
Với vòng tay dũng cảm bảo vệ quê hương chúng tôi!
Vì vậy chúng ta hãy đoàn kết
Anh em hãy cùng tham gia trong hàng ngũ hùng mạnh
Cùng hạnh phúc trong thời điểm khó khăn
Dũng cảm khi hiểm nguy đe dọa
Ngôi nhà trên bãi biển Danube là trái tim của ban nhạc chúng ta
Cho con người của mọi thời đại sự dâng hiến trọn vẹn!
Chiếc thuyền đi trên những con sóng nhẹ nhàng
Vẫn chỉ là đêm
Tình yêu như những lời thì thầm của người yêu nhắn nhủ vào tai thủy thủ
Rằng anh đã sở hữu trái tim cô từ rất lâu
Hỡi Trời! Hãy thương xót những đôi lứa yêu nhau
Bảo vệ họ khỏi những hiểm nguy ở đó mãi mãi!
Bây giờ họ đi tiếp trong nghỉ ngơi hạnh phúc
Con thuyền, thủy thủ mãi luôn!
Khát khao của tuổi trẻ
Niềm can đảm tươi mới
Ôi hạnh phúc xiết bao, được hòa nhập trong tiếng cười!
Tình yêu và niềm đam mê dâng kín trong lồng ngực
Đó là điều vĩ đại nhất thế giới này
Nào hãy cất tiếng ca vui mừng hạnh phúc
Cho sự hân hoan thấm vào không khí
Hãy nói bằng trái tim bạn và xích lại gần nhau
Tự do và trung thành trong bài ca hăng say
Mang đến huy hoàng cho thành phố Viên yêu dấu
Và cuối cùng
Hãy mang đến ngay cả một lời chào
Để tình yêu chúng ta cũng như sông Danube
Dù ngày tháng có trôi đi
Lòng chung thủy và sự gắn kết
Sẽ bảo vệ chúng ta vượt qua mọi thời đại!
Mời bạn cùng thưởng thức lại cách nhạc trưởng André Lieu chỉ huy dàn nhạc của mình Johann Strauss Orchestra bằng violin như dòng họ Strauss năm xưa. Buổi biểu diễn diễn ra tại lâu đài của Nữ Hoàng Sisi, Viên, Áo, cùng các vũ công đến từ trường Múa nổi tiếng của Áo: Elmayer Dancing School.
Kim Cương – Hà Phương