Người vĩ đại: Nhạc sĩ của các nhạc sĩ chính là Handel. Đối với Beethoven, Handel là “bậc thầy của tất cả chúng ta… nhà soạn nhạc vĩ đại nhất. Tôi phải ngả mũ cúi chào và cúi quỳ trước phần mộ ông”
Trong giới soạn nhạc, Handel là một tên tuổi được trọng vọng nhất. Khi Handel chuyển đến Halle, Bach đã tìm cách gặp Handel nhưng không thành công. Mozart đã nhận xét: “Handel hiểu biết cách khơi mở cảm xúc tốt hơn hết thảy chúng ta. Một khi chọn đúng thời điểm, tác động của ông mạnh như sấm sét”.
Đối với Beethoven, Handel là “bậc thầy của tất cả chúng ta… nhà soạn nhạc vĩ đại nhất. Tôi phải ngả mũ cúi chào và cúi quỳ trước phần mộ ông“. Beethoven chỉ ra những tính cách đã làm nên một nghệ sĩ vĩ đại, “Hãy đến để học nơi ông cách tạo ra hiệu quả lớn lao bằng những phương tiện đơn giản”.
Nhà soạn nhạc vĩ đại nhất của mọi thời đại: George Frideric Handel
George Frideric Handel (tiếng Đức: Georg Friedrich Händel; (23 tháng 2, 1685 – 14 tháng 4, 1759) là nhà soạn nhạc người Anh gốc Đức thuộc thời kỳ Baroque, nổi tiếng với những dòng nhạc opera, oratorio, anthem, và concerto organ.
Sinh ra trong một gia đình không quan tâm đến âm nhạc, nhưng thiên tài vẫn là thiên tài
Handel sinh ngày 23 tháng 2 năm 1685, trong một gia đình không quan tâm đến âm nhạc tại Halle, Brandenburg, Phổ (Đức). Tuy vậy, với nguyện vọng quá lớn của mình, ông vẫn được đào tạo âm nhạc tại Halle, Hamburg, và Ý trước khi đến định cư tại Luân Đôn năm 1712, rồi nhập quốc tịch Anh năm 1727. Lúc ấy, ông chịu ảnh hưởng sâu đậm từ những nhà soạn nhạc vĩ đại thời kỳ Baroque Ý, và truyền thống hợp xướng đối âm từ miền trung nước Đức.
Trong vòng 15 năm, Handel khởi lập ba công ty opera thương mại nhằm cung ứng âm nhạc opera Ý cho giới quý tộc Anh, nhưng công chúng tìm đến chỉ để thưởng thức giọng hát của các ca sĩ thay vì quan tâm đến âm nhạc.
Năm 1737, ông chuyển hướng nhắm vào giới trung lưu. Trong năm 1736, khi Alexander’s Feast được đón nhận, Handel quyết định sáng tác những bản hợp xướng bằng tiếng Anh. Sau khi thành công với Trường ca Messiah-Cứu thế Chủ (1742), ông ngưng trình diễn nhạc opera Ý.
Buổi trình diễn Trường ca Messiah: đem tới lý tưởng cao cả cho nhân loại
Dù những bản oratorio theo chủ đề Kinh Thánh liên tục ra mắt công chúng, tài năng âm nhạc của Handel vẫn chưa được công nhận đầy đủ cho đến buổi trình diễn Trường ca Messiah gây quỹ cho Bệnh viện Foundling (1750), và mọi chỉ trích nhắm vào Handel đều im tiếng.
Cũng có nhận xét cho rằng:
Cảm hứng chủ đạo thể hiện trong những bản oratorio của Handel thuộc phạm trù đạo đức, được thăng hoa không chỉ bởi sự uy nghiêm của nghi thức tôn giáo mà còn bởi những lý tưởng cao cả của nhân loại.
Câu danh ngôn nổi tiếng của Handel: Tôi sẽ lấy làm tiếc lắm nếu tôi chỉ cấp giải trí cho họ. Điều tôi mong muốn là làm cho họ trở nên tốt hơn.
Sống ở Anh gần đủ năm mươi năm, và hầu như khiếm thị khi cuối đời, Handel từ trần năm 1759 trong giàu có và danh vọng.
Nhà soạn nhạc vĩ đại nhất của mọi thời đại
Handel được nhìn nhận như là một trong những nhà soạn nhạc vĩ đại nhất của mọi thời đại. Các sáng tác của ông như Water Music, Music for the Royal Fireworks, và Trường ca Messiah vẫn còn được yêu thích cho đến ngày nay. Trong hơn ba mươi năm, ông viết hơn bốn mươi vở opera.
Kể từ cuối thập niên 1960, khi nền âm nhạc baroque và trào lưu trình diễn âm nhạc theo phong cách nguyên thủy được phục sinh, những vở opera của Handel ngày càng được ưa chuộng.
Chúng đầy tính nhân văn, thể hiện được những đặc điểm nổi trội của bản chất tốt đẹp thiện lương con người; điều này là đặc biệt, nhất là đối với nhà soạn nhạc chưa bao giờ được biết đến như là một nghệ sĩ đa tình đa mang.
Thiếu thời: cậu bé sớm có thiên hướng đặc biệt về âm nhạc đến nỗi người cha phải cảnh giác
Halle nơi Handel sinh ra thuộc lãnh địa Công tước Magdeburg, trong một gia đình giàu có và mộ đạo, ông là con của Georg Handel và Dorothea Taust.
Handel chào đời khi cha đã 63 tuổi, ông là phẫu thuật viên thẩm mỹ nổi tiếng đang phục vụ tại cung điện Saxe-Weissenfels và lãnh địa bá tước Brandenburg.
Theo John Mainwaring, người đầu tiên viết tiểu sử Handel, cậu bé “đã sớm có thiên hướng đặc biệt về âm nhạc đến nỗi người cha, vốn muốn con con mình theo học Luật Dân sự, phải cảnh giác. Ông cấm con trai sử dụng nhạc cụ nhưng Handel tìm mọi cách để có được một chiếc đàn clavecxanh nhỏ cho riêng mình đặt trong căn phòng áp mái. Cậu thường xuyên lẻn vào căn phòng này khi cả nhà đang ngủ”.
Cha cấm Handel sử dụng nhạc cụ nhưng Handel tìm mọi cách để có được một chiếc đàn clavecxanh nhỏ cho riêng mình đặt trong căn phòng áp mái. Cậu thường xuyên lẻn vào căn phòng này khi cả nhà đang ngủ. (Tranh của Margaret Isabel Dicksee 1893)
Từ khi còn bé, Handel đã trình diễn thành thạo đàn clavecxanh (tiếng Pháp: clavecin) và đàn ống.
Đàn clavecxanh cổ là đàn phím, một nhạc cụ bộ dây phím cổ, chơi bằng cách nhấn các phím trên một bàn phím. Khi một phím được nhấn, một cái búa nhỏ sẽ đập vào dây tương ứng và phát ra âm thanh.
Khi Handel và cha đến Weissenfels thăm họ hàng đang phục vụ Công tước Johann Adolf, công tước đã thuyết phục người cha cho phép con trai theo học Friedrich Wilhelm Zachow, nghệ sĩ organ của Nhà thờ Mari ở Halle, về kỹ thuật keyboard và soạn nhạc.
Zachow viết nhạc cho các buổi lễ thờ phượng tại nhà thờ theo giáo nghi Lutheran, nhờ đó Handel học hỏi nhiều về kỹ thuật hòa âm và đối âm, sao chép và phân tích những bản tổng phổ. Năm 1689, Handel chơi đàn cho Vua Frederick I và gặp gỡ Giovanni Battista Bononcini tại Berlin.
Từ Halle đến Ý: khởi sự học luật theo sự sắp đặt của cha
Năm 1702, theo sắp đặt của cha, Handel khởi sự học luật tại Đại học Halle; và chơi đàn organ trong vòng một năm cho một nhà thờ Tin Lành Cải cách.
Nhưng Handel vẫn chưa hài lòng, năm 1703 cậu gia nhập dàn nhạc giao hưởng Oper am Gänsemarkt Hamburg, chuyên chơi vĩ cầm và đàn clavecxanh.
Tại đây, cậu có cơ hội gặp gỡ những nhà soạn nhạc như Johann Mattheson, Christoph Graupner, và Reinhard Keiser.
Vở opera đầu tay năm 18 tuổi.
Năm 18 tuổi, Handel sáng tác vở opera đầu tay, Almira, ra mắt công chúng năm 1705; năm 1708 thêm hai vở opera Daphne và Florindo.
Cũng tại Ý, Handel gặp Antonio Salvi chuyên viết lời cho nhạc kịch, về sau hai người cộng tác với nhau. Handel đến Rome, bởi vì lúc ấy opera bị cấm trong các lãnh thổ của Giáo hoàng nên ông soạn nhạc tôn giáo cho giới chức sắc Rô-ma. Dixit Dominus (1707) nổi tiếng ra đời trong giai đoạn này.
Ông cũng viết những bản cantata cho các buổi hòa nhạc tổ chức trong những lâu đài của các hồng y Pietro Ottoboni, Benedetto Pamphili, và Carlo Colonna. Hai bản oratorio, La Reurrezione và Il Trionto del Tempo, được hình thành trong khung cảnh riêng tư của nhà quý tộc Ruspoli năm 1709, và hồng y Ottoboni năm 1710.
Chàng Saxon yêu quý!
Handel viết vở opera hoàn toàn Ý đầu tiên của mình trong Nhà hát Cocomero ở Florence năm 1707. Vở Agrippina ra mắt công chúng năm 1709 tại Teatro San Giovanni Grisostomo, nhà hát đẹp nhất Venice, chủ nhân của nó là dòng họ Grimani.
Vở opera này, do hồng y Vincenzo Grimani viết lời, đã trình diễn thành công trong 27 đêm liên tiếp.
Khán giả, kinh ngạc trước sự uy nghi cao cả của phong cách Handel, đã vỗ tay hoan hô Il caro Sassone (“chàng Saxon yêu quý” – ngụ ý nguồn gốc Đức của Handel)
Mời quý độc giả thưởng thức âm nhạc vĩ đại, uy nghi và cao cả của Handel:
For unto us a Child is born – trích từ Trường Ca Messiah – Handel:
The Arrival of the Queen of Sheba (Nữ hoàng Sheba tới):
(Còn tiếp)
Kim Cương – Hà Phương