Sau khi một video từ chiến trường Ukraina của một tình nguyện viên Trung Quốc được lan truyền rộng rãi, ngoài việc nhiều thanh niên Trung Quốc đã được đánh thức khỏi giấc mộng, những bí mật ẩn giấu của quân đội Nga cũng được tiết lộ. Chuyên gia các vấn đề quân sự gốc Hoa – Hạ Lạc Hơn (夏洛山) đã có bài bình luận về sự việc này.
Quân đội Nga luôn có lợi thế về trang bị và quân số, đặc biệt khi quân đội Ukraina đang gặp khó khăn về nguồn cung cấp đạn dược, quân đội Nga dường như đã bắt đầu chiếm thế chủ động trên chiến trường. Nhưng cho đến nay, ngoài việc đánh đổi thương vong lớn để lấy những lợi ích rất hạn chế trên chiến trường, quân đội Nga vẫn chưa đạt được tiến bộ đáng kể nào. Từ một đoạn video do tình nguyện viên Trung Quốc gia nhập quân đội Nga đăng lên mạng xã hội, người ta dường như hiểu được từ một khía cạnh nào đó một số nguyên nhân khiến quân đội Nga gặp khó khăn trong việc có thêm những bước tiến lớn trên chiến trường.
Mới đây một tình nguyện viên Trung Quốc đến từ Quảng Đông với tên trên mạng xã hội là “Tiểu Cường” đã gửi một đoạn video từ tiền tuyến của quân đội Nga kể lại câu chuyện mà anh và đồng đội đã trải qua ở đây. Đoạn video đã được lan truyền rộng rãi trên mạng xã hội, Tiểu Cường nói: “Người Nga không coi chúng tôi là con người, chúng tôi không khác gì đội quân thế mạng. Họ yêu cầu chúng tôi chiếm giữ chiến hào, nhưng sau khi chúng tôi chiếm giữ được chiến hào, họ lại không gửi quân tiếp viện tới. Chúng tôi bị thương vong nặng nề. Cuối cùng trong số hàng chục người chỉ còn lại sáu, bảy người. Vị trí thì vẫn giữ được, nhưng chiến hào bị ném bom và nhiều người trong chúng tôi đã thiệt mạng. Tôi đã bảy lần bị máy bay không người lái tấn công nhưng may mắn vẫn sống sót. Tôi chỉ muốn nói với các bạn, đừng đến đây, đừng bao giờ đến đây. Những đồng đội đi cùng với tôi đã chết không nhắm mắt”.
Lời nói của anh ấy rất giàu thông tin. Rõ ràng, người Nga coi những người lính đánh thuê Trung Quốc này như bia đỡ đạn. Chúng ta sẽ nói về lý do tại sao tình nguyện viên Trung Quốc hỗ trợ Nga sau, trước tiên hãy nói về tình hình chiến đấu của quân đội phía Nga trên tiền tuyến mà anh ta đã vô tình tiết lộ. Anh này kể rằng họ được phải đi đánh chiếm chiến hào. Nhưng sau khi làm vậy người Nga đã không gửi quân tiếp viện nào để ổn định tiền tuyến dù binh lính bị thương vong nặng nề, hàng chục người ra tiền tuyến chỉ còn một ít người.
Tình huống này rất giống với tình huống quân đội Nga tấn công Kyiv trong giai đoạn đầu của cuộc chiến cách đây hai năm, có vẻ như tình trạng hỗn loạn của bộ chỉ huy tiền tuyến quân đội Nga vì cơ bản vẫn không thay đổi cho đến ngày nay. Theo chuyên gia các vấn đề quân sự Hạ Lạc Sơn, điều này có thể liên quan nhiều đến hệ thống chỉ huy của quân đội Nga và truyền thống của quân đội Nga coi thường mạng sống của những người lính cấp thấp.
Quân đội Nga cho rằng hệ thống tổ chức cấu trúc hợp lý có thể kết hợp con người và trang bị vũ khí thành một thể thống nhất, tối đa hóa khả năng hoạt động toàn diện của quân đội. Vì vậy, năm 2009, quân đội Nga đã cố gắng thay đổi hệ thống tổ chức kiểu Liên Xô ban đầu với quá nhiều cấp chỉ huy dọc và các đơn vị chiến thuật khổng lồ, đồng thời thực hiện chuyển đổi các sư đoàn thành lữ đoàn, nhằm nâng cao khả năng tác chiến khẩn cấp của quân đội. Họ chủ yếu cắt bỏ các đơn vị thiết giáp có trang bị lạc hậu.
Có nhiều ý kiến khác nhau về việc cải cách này tác động tích cực hay tiêu cực đến khả năng chiến đấu của đơn vị. Tuy nhiên nó đã đạt được mục tinh giản bộ máy quân đội. Dù vậy, mô hình chỉ huy không thay đổi, về cơ bản vẫn là chỉ huy thống nhất từ bộ chỉ huy chiến dịch với mệnh lệnh được ban hành dọc ở các cấp, vì thế quân đội tiền tuyến nhất là cán bộ chiến sĩ cấp dưới không có quyền tự chủ trong hành động.
Hệ thống chỉ huy chiến thuật của quân đội Nga vẫn dựa vào các thiết bị truyền thông tin truyền thống như máy bộ đàm, radio và thậm chí điện thoại di động. Do thiết bị truyền thông lỗi thời, gặp sự cố hoặc thậm chí rò rỉ thông tin, nhiều chiến dịch không thể nhận được hướng dẫn cụ thể để phối hợp tác chiến kịp thời, khiến quân đội tiền tuyến rơi vào tình thế khó khăn và thậm chí là cả mất mát lớn. Vấn đề mấu chốt là ngay cả khi trục trặc liên lạc được giải quyết, lực lượng này vẫn hoạt động theo một chuỗi mệnh lệnh cứng nhắc.
Chuyên gia Hạ Lạc Sơn giải thích, trong lịch sử, các sĩ quan và binh lính Nga thuộc các tầng lớp xã hội hoàn toàn khác nhau, hầu hết các sĩ quan đều thuộc tầng lớp thượng lưu, còn binh lính thuộc tầng lớp thấp hơn trong xã hội, vì vậy các sĩ quan không đối xử bình đẳng với binh lính. Điều này đã trở thành một truyền thống trong quân đội Nga và vẫn còn ảnh hưởng cho đến ngày nay, đặc biệt là trên chiến trường Ukraina, nơi có một lượng lớn binh lính được tuyển dụng từ mọi thành phần xã hội, thậm chí từ hệ thống tù chung thân, và sau một thời gian đào tạo ngắn họ đã được đưa lên chiến trường. Mối quan hệ giữa sĩ quan và binh lính chủ yếu là mối quan hệ chỉ huy và bị chỉ huy. Chưa kể đến việc đối với một tình nguyện viên nước ngoài tự nguyện tham gia, như tình nguyện viên Trung Quốc trên đã nói, họ không được coi trọng, chỉ giống như một đội quân thế mạng. Thực tế là họ chỉ là bia đỡ đạn.
Vào ngày 5/4, Tập đoàn Phát thanh BBC của Anh và hãng truyền thông độc lập MediaZona của Nga đã tiến hành một cuộc điều tra. Kết quả cho thấy, kể từ khi bắt đầu cuộc chiến tổng lực, số binh sĩ Nga được xác định thiệt mạng ở Ukraina đã vượt quá 50.000 người. Nghiên cứu chỉ trích dẫn những người được xác nhận đã thiệt mạng nên gần như chắc chắn đây không phải là số người chết thực sự. BBC ước tính con số thực tế có thể lên tới hơn 100.000. Con số này cao hơn gấp 10 lần so với con số được chính quyền Nga công bố. Chính quyền Nga hiếm khi công bố số lượng binh sĩ Nga thiệt mạng trong cuộc chiến Nga-Ukraina.
Trong số những người được xác nhận thiệt mạng có hàng trăm người lính nghĩa vụ, theo luật pháp Nga những người này đáng nhẽ không cần ra nước ngoài chiến đấu. Một số người thiệt mạng là cựu tù nhân Nga, cũng như tình nguyện viên nước ngoài. Điều này cho thấy chiến tranh đang thay đổi, không còn là khái niệm được gọi là “hoạt động quân sự đặc biệt” nữa, trong lực lượng chính quy của Nga có rất nhiều lính nghĩa vụ, tù nhân và tình nguyện viên. BBC cho biết 18% số người được xác nhận thiệt mạng là tù nhân, 13% là tình nguyện viên và 12% là quân nhân được điều động.
Cuộc khảo sát này xác nhận số sĩ quan Nga thiệt mạng trong chiến đấu lên tới 3.300 người. So với số sĩ quan Nga được xác nhận thiệt mạng trong chiến đấu, số binh sĩ Nga thiệt mạng cao gấp khoảng 30 lần.
Ngoài ra, từ những tuyên bố trái ngược nhau của các blog quân sự Nga, cũng có thể thấy Nga đang cố gắng che đậy tình hình thực tế về thương vong nặng nề của quân đội mình. Những bình luận này một mặt cố gắng miêu tả quân đội Nga có năng lực hơn quân đội Ukraina, mặt khác chỉ trích quân đội Nga có những sai sót nghiêm trọng dẫn đến thương vong lớn cho bộ binh Nga.
Gần đây, một số blog quân sự đã bàn luận và chỉ trích các chỉ huy tiền tuyến Nga sử dụng xe bọc thép để đưa bộ binh vào các vị trí tiền tuyến, sau đó cho bộ binh xuống xe và tấn công trực diện. Chiến thuật này không phải là mới đối với quân đội Nga, nhưng chiến thuật khiến bộ binh gặp nguy hiểm do không được thiết giáp bảo vệ này dường như đã thu hút rất nhiều sự chú ý.
Đoạn video do Bộ Quốc phòng Nga công bố ngày 8/4 cho thấy một số thành viên của Sư đoàn Dù cận vệ (hay Sư đoàn lính dù đổ bộ) 98 đã sử dụng chiến thuật này ở vùng ngoại ô Chasiv Yar, phía đông Bakhmut. Xe bọc thép chở bộ binh tới các vị trí tiền tuyến, sau khi bộ binh xuống xe, xe bọc thép nhanh chóng rời đi. Một đoạn video cho thấy khoảng 25 lính bộ binh Nga chen chúc trên một chiếc xe thiết giáp bị pháo binh Ukraina bắn trúng, hoặc có thể là vướng phải mìn chống tăng, khiến lính bộ binh phải chạy khỏi xe và băng qua địa hình trống trải mà không được che chắn. Những cảnh tượng này khiến những người làm blog quân sự Nga phải thốt lên rằng chiến thuật này đơn giản là quá điên rồ.
Cũng có người giải thích rằng việc sử dụng xe bọc thép để vận chuyển và thả binh lính nhanh chóng chỉ cho thấy sự thiếu hụt xe bọc thép ở một số khu vực tiền tuyến. Do đó, Nga không thể tiến hành cuộc tấn công dưới sự bảo vệ của xe bọc thép. Họ cho rằng, cuộc chiến ở Ukraina đã gây thiệt hại nặng nề cho lực lượng xe bọc thép của Nga, đặc biệt là ở Avdiivka thuộc tỉnh Donetsk và gần đây là Krynky thuộc tỉnh Kherson. Do đó, quân đội Nga đang thiếu hụt nghiêm trọng các phương tiện bọc thép có thể vận chuyển và yểm trợ cho các cuộc tấn công của bộ binh.
Tóm lại, bộ binh tiền tuyến Nga đang ở trong tình thế tồi tệ, đặc biệt là sau khi lực lượng thiết giáp bị tổn thất nặng nề, bộ binh gần như mất đi lớp áo giáp. Điều này giải thích phần nào rằng quân đội Nga dù có lợi thế về trang bị, đạn dược và nhân sự nhưng vẫn bất lực trước quân Ukraina.
Ukraina sau đó đã nhận được một lượng đáng kể bom chùm do Mỹ viện trợ, những loại đạn này vẫn có thể đối phó với các cuộc tấn công của bộ binh Nga, nhưng loại đạn có sức nổ mạnh dùng để đối phó với thiết giáp về cơ bản đã cạn kiệt. Đánh giá về triển vọng của cuộc chiến tranh tiêu hao này, Ukraina có thể rơi vào tình thế nguy hiểm hơn nếu không nhận được hỗ trợ quân sự từ Mỹ và phương Tây trong thời gian dài.
Còn về hiện tượng người Trung Quốc tình nguyện gia nhập quân đội Nga, khó có thể nói rõ nguyên nhân thực sự của từng cá nhân. Tuy nhiên, trong bối cảnh lớn, không thể không kể đến ảnh hưởng của giáo dục tẩy não và định hướng giá trị của xã hội dưới sự cai trị của ĐCSTQ. Người ta không thể tưởng tượng được hành vi của họ có căn cứ trên giá trị phổ quát hay chính nghĩa đạo đức hay không, họ ủng hộ một cuộc chiến xâm lược và hành động của họ bị thúc đẩy bởi lợi ích nhiều hơn. Có thể họ cho rằng, giúp đỡ bên mạnh đánh bại bên yếu là an toàn. Cũng giống như việc ĐCSTQ đàn áp các nhóm tín ngưỡng ôn hòa và những người bất đồng chính kiến, một số người sẽ đứng về phía ĐCSTQ và ủng hộ sự bạo lực hoặc thờ ơ. Họ có thể nghĩ rằng bằng cách làm như vậy, ngoài việc nhận được sự công nhận của ĐCSTQ, họ không phải trả giá.
Tuy nhiên, chuyên gia các vấn đề quân sự gốc Hoa – Hạ Lạc Sơn (夏洛山) nhận định, trước chiến tranh tàn khốc, “lý tưởng” đã bị làm cho tan vỡ bởi hiện thực. Thực sự đáng tiếc cho những người trẻ tuổi đã có những lựa chọn sai lầm sau khi bị ĐCSTQ tẩy não như người lính tình nguyện Trung Quốc ở trên. Ông Hạ hy vọng họ vẫn có cơ hội thoát khỏi tình thế khó khăn và nhận được sự cứu rỗi sau khi nhận ra rõ sự thật về ĐCSTQ.