Nếu không có Steve Jobs, Apple sẽ chẳng thể tồn tại đến ngày hôm nay chứ đừng nói đến việc trở thành công ty 1.000 tỷ đô-la Mỹ.
Vào năm 1996, tài chính của Apple ngày một cạn kiệt và công ty đứng trước bờ vực phá sản. Giám đốc công ty lúc đó là ông Gil Amelio đã thương lượng mua lại NeXT, một công ty khởi nghiệp do Steve Jobs thành lập, với mong muốn tìm ra hướng đi mới cho Apple.
Không lâu sau khi xác nhập, Steve Jobs đã lật đổ Gil Amelio ra khỏi vị trí giám đốc trong một cuộc họp cấp cao. Jobs quyết định ông sẽ là người đứng mũi chịu sào bất chấp mọi thứ để cứu Apple, kể cả có nhờ đến sự trợ giúp của đối thủ truyền kiếp Microsoft. Dưới đây là những sự kiện xảy ra tiếp sau đó:
Năm 1996, Apple tuyên bố kế hoạch mua lại công ty NeXT của Steve Jobs với giá 429 triệu USD, vừa kịp thời gian để Jobs xuất hiện là người đại diện tại sự kiện Macworld Expo năm 1997.
Công ty NeXT của Steve Jobs tạo ra các loại máy tính chuyên dụng, với loại màn hình tiên tiến cho các trường đại học và ngân hàng. Apple hy vọng Jobs sẽ hồi sinh sản phẩm Mac khi cổ phiếu của họ đã đạt mức thấp nhất trong vòng 12 năm, dưới sự lãnh đạo của Amelio.
Vào tháng 4/7/1997, Jobs giành lấy vị trí CEO từ tay Amelio. Ngay tháng 8 sau đó, Jobs là tâm điểm sân khấu trong sự kiện Macworld Expo, với tuyên bố Apple đã nhận khoản đầu tư 150 triệu USD từ đối thủ Microsoft. “Chúng tôi cần tất cả trợ giúp mà chúng tôi có.” – Jobs phát biểu trước sự chỉ trích rầm rộ từ phía khán giả.
Năm 1997, tình hình tài chính của Apple tệ đến mức CEO của Dell còn nói rằng: “Nếu là Jobs, tôi sẽ đóng cửa công ty và trả tiền lại cho các cổ đông”.
Tại Macworld Expo năm 1998 diễn ra tại San Francisco, Jobs đã kết thúc bài phát biểu với bật mí “One More Thing” sắp ra mắt: Nhờ hướng đi Jobs và sự trợ giúp của Microsoft, Apple lại có thể tự chủ tài chính.
Cùng năm 1998, Jobs thuê Tim Cook giữ vị trí giám đốc điều hành nhằm đưa Apple lên tầm cỡ thế giới.
Tại thời điểm này, Jobs là CEO của cả Apple lẫn Pixar Studios. Ông còn được biết đến là nhà sản xuất của bộ phim hoạt hình nổi tiếng Toy Story.
Dưới sự điều hành của ông, chất lượng thực phẩm tại trụ sở Apple được cải thiện rõ rệt, nhân viên không được phép mang thú cưng đến văn phòng. Ông muốn mọi người đều phải nỗ lực tập trung vào công việc.
Sau 1 năm nhận tài trợ từ Microsoft, tháng 8/1998, Apple cho ra đời thế hệ iMac đầu tiên, tất cả trong một. Sản phẩm được đồng sáng chế bởi Jobs và tài năng trẻ Jonathan Ive.
Chiếc iMac lúc đó bao gồm nhiều lựa chọn màu sặc sỡ và đã bán được 800.000 chiếc chỉ trong vòng 5 tháng.
Ban đầu Jobs định đặt tên là MacMan. Nhưng cựu giám đốc điều hành Ken Segall đã gợi ý đổi thành iMac. Chữ “i” là viết tắt của “internet” do máy tính Mac chỉ cần 2 thao tác đơn giản để vào mạng. Apple cho biết chữ “i” cũng có nghĩa là “individuality” (tính độc lập) và “innovation” (tính đột phá).
Giữ luôn xu hướng đặt tên đó, năm 1999, Apple giới thiệu chiếc iBook – Thế hệ Macbook đầu tiên.
Tuy nhiên, thành công lớn nhất của Apple lại là MacOS. Ra đời vào năm 2001, MacOS phát triển dựa trên nền tảng Unix và công nghệ BSD.
Mọi thứ bắt đầu diễn ra suôn sẻ từ đây. Cùng năm 2001, Apple đã mở 2 cửa hàng bán lẻ đầu tiên tại Bang Virginia và California.
Tháng 10 năm đó, Jobs đã tiếp một bước đi xa hơn với sản phẩm iPod, một thiết bị nghe nhạc cầm tay từng hứa hẹn có thể chứa tới 1.000 ca khúc. Tuy nhiên do giá bán tương đối cao 399 USD, nên iPod lại có khởi đầu khá chậm.
Năm 2003, Apple đưa iTunes Music Store vào hoạt động với giá bán lẻ 0,99 USD cho một bài hát. Động thái này đã biến iPod trở thành thiết bị nghe nhạc được yêu thích nhất thời điểm đó, do khả năng đồng bộ hóa tốt và dễ sử dụng.
Vào năm 2003, bác sĩ đã chuẩn đoán Jobs bị ung thư tuyến tụy, nhưng ông vẫn giấu mọi người suốt cả năm ròng.
Chỉ trong vòng 6 năm, Apple đã vươn lên từ bờ vực phá sản trở thành một công ty công nghệ tên tuổi. Giá cổ phiếu đã tăng vọt từ 6 USD lên 80 USD chỉ trong 3 năm (2003-2006).
Năm 2004, Jobs thành lập dự án Purple phát triển thiết bị màn hình cảm ứng, dưới sự giám sát của ông và giao cho Ive phụ trách. Lúc đầu Jobs hình dung ra mô hình máy tính bảng, nhưng sản phẩm cuối cùng lại là chiếc điện thoại di động.
Thị trường iPod cũng dần lớn mạnh. Tới năm 2005, tổng cộng đã có 4 dòng thiết bị nghe nhạc với 4 kích cỡ khác nhau: iPod, iPod Mini, iPad Nano và iPod Shuffle. Cùng năm đó, Apple cũng giới thiệu mẫu iPod có thể xem video đầu tiên, cùng với cập nhật kho phim và video trên iTunes.
Năm 2005, Motorola giới thiệu chiếc điện thoại Rokr là kết quả của sự hợp tác với Apple. Đây là mẫu điện thoại đầu tiên có thể chơi nhạc từ iTunes Music Store. Tuy nhiên do giới hạn phần mềm, chiếc Rokr chỉ có thể lưu 100 bài hát.
Năm 2006, Jobs đã đưa ra một quyết định quan trọng mà đã cứu vãn cả dòng Mac. Cựu CEO John Sculley đã trói buộc Apple bằng hợp đồng sản xuất chip tốn kém với PowerPC. Điều này có nghĩa là giá thành của chiếc Mac sẽ rất đắt và khó có thể thu hút các nhà phát triển phần mềm. Nhưng năm vào 2006, Apple đã ra mắt chiếc MacBook Pro đầu tiên cùng với dòng iMac mới, và cả 2 đều được trang bị chip xử lý của Intel.
Điều này cũng có nghĩa người dùng có thể cài hệ điều hành Windows lên thiết bị Mac.
Trên đà tăng trưởng, năm 2006, Apple mở hẳn một Apple Store hoành tráng tại Midtown Manhattan. Tòa nhà sử dụng vật liệu kính vuông vắn đã trở thảnh một địa danh nổi tiếng trong thành phố New York.
Nhưng đến thời điểm này, sức khỏe của Jobs ngày một xấu đi. Ông gầy và run rẩy trông thấy khi bắt tay với CEO Disney – Bob Iger tại sự kiện Apple 2006.
Mặc dù vậy, 2006 cũng là một năm đầy thắng lợi cho Jobs, ông đã gửi email cho toàn bộ nhân viên Apple: “Các bạn, hóa ra tiên đoán của Michael Dell năm đó đã sai bét. Giá cổ phiếu của Apple đã vượt qua Dell sau phiên giao dịch hôm nay. Cổ phiếu hạ rồi lại tăng, ngày mai mọi thứ sẽ còn thay đổi, nhưng tôi nghĩ chúng ta cần một khoảnh khắc nhìn lại những gì đã đạt được”.
Sau nhiều năm nghiên cứu, Jobs hé lộ thiết kế iPhone vào tháng 1/2007 tại sự kiện Macworld Expo. iPhone là sự kết hợp giữa các tính năng đặc trưng của điện thoại, tính năng nghe nhạc của iPod với một màn hình cảm ứng không cần bút. Bên cạnh đó, Safari cũng là trình duyệt đầu tiên đầy đủ chức năng nhất từng xuất hiện trên nền tảng điện thoại.
Báo đài khi đó ca ngợi không ngừng, họ còn gọi iPhone là “điện thoại của Chúa”. Hàng tá người hâm mộ xếp hàng dài trước mọi cửa hàng bán lẻ của Apple.
Kỳ tích mà iPhone tạo nên hồi năm 2007 là vô cùng lớn. Chỉ vỏn vẹn trong 74 ngày mà doanh số đã cán mộc 1 triệu sản phẩm.
Năm 2008, Apple cho ra đời thế hệ iPhone thứ 2: iPhone 3GS. Nó có khả năng kết nối mạng nhanh hơn, đồng thời được tích hợp kho ứng dụng App Store với hơn 500 ứng dụng khởi điểm.
Nhà đầu tư mạo hiểm nổi tiếng John Doerr tuyên bố sẽ trích 100 triệu USD dành riêng cho quỹ phát triển ứng dụng iFund. Đây là cột mốc thu hút hàng triệu người làm ứng dụng sau này và nhờ đó, Apple đã cho Microsoft hít bụi
Tuy nhiên, tình trạng sức khỏe của Jobs vẫn tiếp tục không có chuyển biến tích cực. Vào tháng 8/2008, Bloomberg đã vô tình công bố bản cáo phó từ 2.500 cho Steve Jobs. Tại một bài phát biểu khoảng 1 tháng sau đó, Jobs đã chế diễu ý tưởng này với sự xuất hiện rất niềm nở.
Năm 2009, Tim Cook đã được bổ nhiệm là CEO tạm thời trong khi Jobs vắng mặt trị bệnh. Tim Cook đã trở thành một nhân vật chủ chốt của Apple và khi Jobs trở lại, ông cũng phải công nhận rằng mọi hoạt động tại công ty vẫn rất tuyệt vời.
Năm 2010, Jobs cuối cùng cũng giới thiệu iPad, một sản phẩm được mong chờ từ đầu những năm 2000.
iPhone và iPad vô tình chậm ngòi một “cuộc chiến” trên Internet. Jobs cho rằng nền tảng Flash của Adobe chạy chậm và tính bảo mật lỏng lẻo, ông quyết định các thiết bị của Apple sẽ không hỗ trợ nó. Adobe nhận ra mối đe dọa tới tương lai của mình nên đã liên tục dùng quảng cáo tạp chí cầu xin Apple xem xét lại. Tuy nhiên vô ích.
Nửa đầu năm 2011, trong đợt trị bệnh cuối cùng của mình, Jobs đã cố gắng xuất hiện trong hai buổi thuyết trình sản phẩm: một buổi cho iPad 2 diễn ra vào tháng 3 và một buổi vào tháng 6 giới thiệu dịch vụ iCloud mới.
Jobs xuất hiện lần cuối cùng trước công chúng vào tháng 6/2011. Khi đó ông đề xuất một dự án xây dựng trụ sở Apple mới tại Cupertino. Sau nhiều năm xây dựng, Apple Park, khuôn viên “tàu vũ trụ” nổi tiếng đã khai trương vào năm 2017.
Jobs chính thức từ chức CEO của Apple vào ngày 24/8/2011, chấp nhận vai trò chủ tịch sau khi căn bệnh ung thư tái phát. Không lâu sau đó, ông qua đời vào ngày 5/10/2011, làm việc cống hiến cho Apple tới hơi thở cuối cùng. Đêm đó những lá cờ tại trụ sở Apple chỉ lên lưng chừng.
Tim Cook đã đồng ý giữ cương vị CEO toàn thời gian sau khi Jobs từ chức. Apple vẫn tiếp tục lớn mạnh dưới sự dìu dắt của Cook, trở thành công ty công nghệ đầu tiên trị giá 1.000 tỷ USD.
T.Vũ