Có một điều chắc chắn rằng cha mẹ luôn là người yêu thương và cầu chúc cho con những gì tốt đẹp nhất. Do đó, họ liên tục kiểm soát từng bước đi của đứa trẻ, dạy dỗ và thúc đẩy chúng. Tuy nhiên, đôi khi họ nói những điều có vẻ vô hại mà không nhận ra chúng tác động tiêu cực đến tâm lý của trẻ (những người chưa thực sự trưởng thành).
Đây là những điều mà chúng ta thường nói theo thói quen, thậm chí không cần suy nghĩ – vì hầu hết chúng ta đều được nghe nó từ chính cha mẹ mình.
Dựa theo ý kiến của những nhà tâm lý học, Bright Side đã tổng hợp lại 12 điều mà cha mẹ hay nói có thể ảnh hưởng đến nhận thức của trẻ sau này:
“Con có thể trở thành bất cứ ai mà con muốn”
Động viên trẻ nhỏ sống theo sở thích và có mục tiêu cho tương lai là tốt, tuy nhiên theo nhiều nghiên cứu cho thấy, những đứa trẻ tham vọng quá mức có thể trở nên tiêu cực. Điều quan trọng là chỉ cho con bạn biết rằng chúng cần phải có kế hoạch B – kế hoạch dự phòng, trong trường hợp chúng không thể thực hiện được giấc mơ về sự nghiệp trong tương lai.
Không phải mọi đứa trẻ đều có thể trở thành một bác sĩ phẫu thuật tài năng, phi hành gia hay một ngôi sao bóng đá, cho dù chúng luôn cố gắng làm việc chăm chỉ để đạt được mục tiêu. Đó là những điều rất bình thường.
Nhiệm vụ của cha mẹ là dạy trẻ về thực tế và đặt ra những mục tiêu có thể đạt được, cũng như nhắc trẻ nhớ rằng sẽ luôn có những điều trong cuộc sống làm cho chúng thất vọng.
“Hãy cứ làm, ngay cả khi con không thể”
Những lời nói này khi trở thành áp lực, nó thậm chí có thể gây hại cho trẻ. Điều này thường xuất phát từ việc cha mẹ cố gắng áp đặt giấc mơ chưa thành hiện thực của họ lên con cái (như trở thành một nữ diễn viên ba lê hoặc một vận động viên ngôi sao).
Việc tập luyện quá căng thẳng có thể kết thúc tương lai của một đứa trẻ bằng một chấn thương. Thay vào đó, bạn hãy dạy trẻ hiểu về bản thân mình, biết ứng phó với thương tích và chuẩn bị tâm lý kịp thời.
“Con giống y như cha/mẹ của con”
Không có gì xấu khi bạn so sánh trẻ với một trong những người thân của chúng, theo hướng tích cực. Nhưng thật không may, những câu nói này thường mang ý nghĩa tiêu cực, nó là sự ám chỉ không chỉ về đứa trẻ mà còn về những hành động của cha hay mẹ chúng. Nó sẽ làm trẻ bối rối khi phải làm theo cha hoặc mẹ để cố gắng làm hài lòng một trong hai người.
“Con là giỏi nhất. Không ai có thể so sánh với con”
Mặc dù bạn nói những lời này xuất phát từ sự yêu thương thì việc “thần tượng hóa” một đứa trẻ có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực về lòng tự trọng của chúng. Nó sẽ dẫn đến hậu quả là những đứa trẻ không dám thử thách bản thân trước một điều gì đó mới mẻ, vì chúng e sợ sẽ thất bại và không đáp lại được sự mong đợi của cha mẹ mình.
“Hãy ăn bông cải xanh/rau bina, nó rất lành mạnh”
Theo các nhà nghiên cứu từ Đại học Chicago, đối với trẻ em, từ “lành mạnh” đã trở thành đồng nghĩa với từ “không ngon”. Vì thế, chúng có thể từ chối ăn bất kỳ thực phẩm lành mạnh nào mà không cần thử qua. Nếu bạn muốn con bạn ăn, ví dụ như súp lơ, bạn nên nói rằng nó ngon và giòn.
“Đừng đánh anh/chị của con”
Sự thật là có lúc bạn cảm thấy vô cùng giận giữ một người nào đó. Đôi khi cả trẻ em lẫn người lớn thường khó làm chủ cảm xúc của chính mình, nhưng chúng ta có thể tìm ra cách để kiểm soát chúng. Và đó chính xác là những gì chúng ta cần dạy cho trẻ – chấp nhận cảm xúc thật và kiểm soát hành động của mình.
Với cách nói “đừng đánh anh con” hoặc của “đừng làm đau chị con” sẽ không hiệu quả nếu bạn không giải thích cho trẻ lý do tại sao chúng không nên làm như vậy. Sẽ không có đứa trẻ nào ngoan ngoãn vâng lời theo kiểu “ Vâng, con sẽ không làm nữa ạ”.
Thay vào đó bạn cần cố gắng truyền đạt cho trẻ rằng chúng không nên kìm nén cảm xúc, tuy nhiên, chúng sẽ sai khi làm đau người khác.
Hãy khuyến khích con bạn giải tỏa những cảm xúc tiêu cực của chúng lên gối hoặc đồ chơi bằng bông, hay vẽ một bức tranh phản ánh lại cảm xúc, hoặc đơn giản là diễn tả lại cảm xúc bằng lời nói.
“Không cần bận tâm với những điều nhỏ nhặt”
Bạn không nên đánh giá thấp những vấn đề của con cái. Có thể những điều đó không phải là vô nghĩa đối với chúng, ngay cả khi chỉ là một món đồ chơi bị mất.
Khi bạn thể hiện sự coi thường, bạn sẽ đánh mất lòng tin của chúng. Vì có thể chúng sẽ không đến gặp bạn để xin lời khuyên hoặc giúp đỡ nếu vấn đề thực sự nghiêm trọng.
“Để cha/mẹ giúp con”
Một trong những kỹ năng quan trọng nhất mà trẻ cần phải có được khi còn nhỏ chính là khả năng xác định khi nào chúng thực sự cần đến sự giúp đỡ và khi nào chúng có thể tự mình giải quyết.
Rất nhiều bậc cha mẹ đã đi trước nhu cầu của con cái, ví dụ, họ giúp chúng làm bài tập về nhà, điều mà một đứa trẻ có thể tự làm. Sau này khi trưởng thành, chúng sẽ cảm thấy thực sự khó khăn với việc bắt đầu một cái gì đó mới, bởi vì chúng sợ thất bại.
“Đừng chạm vào, con sẽ làm vỡ nó đấy“
Nếu bạn cứ lặp đi lặp lại câu nói này, nó sẽ dẫn đến việc khiến con bạn cảm thấy bị ức chế tâm lý. Sau khi nghe những lời này, đứa trẻ có khả năng sẽ đánh rơi và phá vỡ những thứ đó bởi vì bạn đã định hình cho chúng kết quả này.
Khi trưởng thành, chúng có thể sẽ sợ xây dựng sự nghiệp – vì chúng tin rằng nó chắc chắn không thành công, và chúng sẽ không muốn bắt đầu bất cứ điều gì.
Nếu như bạn sợ rằng con bạn có thể phá vỡ hoặc làm hỏng một số thứ có giá trị, bạn có thể nói “Hãy cẩn thận, cha/mẹ sợ rằng nó có thể bị vỡ”
“Con rất thông minh!”
Có vẻ câu nói này giống như một cách hay để ca ngợi một đứa trẻ. Tuy nhiên, điều này có thể khiến cho trẻ nghĩ rằng chúng không cần thiết phải nỗ lực nhiều để đạt được thành công, bởi vì chúng có sẵn tài năng hoặc sự thông minh.
Tốt hơn bạn nên khen ngợi về sự làm việc và cố gắng của trẻ thay vì các khả năng của chúng. Ví dụ: “Con đã làm rất chăm chỉ cho đề tài này” hay “cha/mẹ tin rằng con sẽ làm được bởi vì con đã dành nhiều thời gian và công sức cho bài tập này”.
“Mẹ không khóc. Mọi thứ đều ổn”
Trong khi cố gắng tránh cho con cái khỏi lo lắng, một số cha mẹ đeo mặt nạ hạnh phúc và giả vờ rằng mọi thứ đều ổn, dù bản thân họ đang ngập trong đau khổ. Tuy nhiên, đứa trẻ rất tinh tế nhận ra ngay sự che giấu này và chúng cảm thấy sợ hãi.
Nếu bạn cố gắng kìm nén nỗi đau và giả bộ vui vẻ, bạn sẽ làm xấu đi không chỉ sức khỏe mình, mà cả mối quan hệ với con cái. Bạn không cần phải nói với trẻ về mọi thứ đã xảy ra, điều quan trọng là bạn phải chứng minh cho trẻ thấy rằng chúng không nên xấu hổ về cảm xúc của chính mình.
“Đừng nói chuyện với người lạ”
Khái niệm này khá mơ hồ để hiểu khi nói với trẻ nhỏ. Hơn nữa, chúng có thể bắt đầu tránh xa tất cả người lạ, kể cả những người đang cố gắng giúp đỡ chúng (như lính cứu hỏa hoặc cảnh sát chẳng hạn).
Thay vì cấm con nói chuyện với bất kỳ người lạ nào, tốt hơn hết là bạn nên giải thích cho chúng cách cư xử trong những tình huống cụ thể. Ví dụ, nếu một người đàn ông đáng ngờ đưa kẹo cho chúng hoặc gọi chúng vào xe của anh ta hay nhà của anh ta.
Con của bạn có thường “nghe thấy” những câu nói này không? Theo bạn, còn những câu nói nào khác có thể gây hại cho trẻ?
Theo Brightside
Vi Nhiên biên dịch
Video: Ăn nói từ tốn, ngữ khí bình hòa là biểu hiện của người có hàm dưỡng