Giới tỷ phú đang chuẩn bị kế hoạch gì trước nguy cơ thảm họa trên Trái Đất? Nếu xảy ra thì phần đông nhân loại còn lại sẽ ra sao?
Douglas Rushkoff là tác giả của nhiều cuốn sách bán chạy trong lĩnh vực truyền thông, công nghệ, văn hóa… Douglas cũng là giáo sư tại trường City University of New York, và trường Queens College. Ông mới kể về một trải nghiệm của mình trên tờ Medium và The Guardian.
Năm ngoái, tôi được mời đến một khu nghỉ dưỡng cao cấp để phát biểu trước khoảng 100 doanh nhân. Làm diễn giả cho sự kiện này, tôi được trả thù lao rất cao – khoảng một nửa lương cả năm của công việc giáo sư. Chủ đề tôi chuẩn bị phát biểu là “tương lai của công nghệ”.
Khi đến đó, tôi được đưa vào một căn phòng. Thay vì lên bục phát biểu, tôi được hướng dẫn ngồi vào một bàn tròn cùng 5 nhân vật giàu có, họ là ông chủ của các quỹ đầu tư trên thế giới. Sau khi nói chuyện xã giao một chút, tôi nhận thấy họ không quan tâm đến thông tin tôi đã chuẩn bị về tương lai công nghệ. Họ đưa ra các câu hỏi riêng của mình.
Ban đầu là các câu hỏi về bitcoin, và máy tính lượng tử có thật không? Nhưng sau đó họ đi dần đến chủ đề chính mà họ quan tâm.
Khu vực nào sẽ ít bị ảnh hưởng nhất khi khủng hoảng khí hậu xảy ra: New Zealand hay Alaska? Liệu Google có đưa trí não lên máy tính không? Cuối cùng, một CEO cho biết ông đã xây gần xong hệ thống trú ẩn dưới lòng đất và hỏi: “Làm sao để tôi duy trì kiểm soát lực lượng an ninh sau khi xảy ra Sự Kiện?”
Sự Kiện. Đó là thuật ngữ của họ, ám chỉ về bối cảnh khi môi trường khủng hoảng, bạo loạn xã hội, nổ bom hạt nhân, virus không thể ngăn chặn, hoặc người máy chiếm lĩnh mọi thứ.
Câu hỏi này đã chiếm hết thời gian còn lại của chúng tôi. Họ có lực lượng an ninh riêng để bảo vệ mình. Nhưng làm thế nào để họ trả tiền cho lực lượng bảo vệ khi mà tiền trở nên vô giá trị? Điều gì sẽ ngăn những người lính tự chọn thủ lĩnh riêng của họ? Các nhà tỷ phú cũng xem xét sử dụng các loại khóa đặc biệt để bảo vệ nguồn cấp lương thực, nơi chỉ có họ biết.
Họ còn nghĩ về phương án chế tạo người máy để làm bảo vệ và công nhân cho họ – nếu công nghệ có thể phát triển được.

Lúc đó tôi nhận ra, họ đang nói về tương lai của công nghệ, từ việc Elon Mush muốn lên sao Hỏa định cư, Peter Thiel (chủ hãng PayPal) muốn chống lại lão hóa, hay Ray Kurzweil (Google) đưa trí não vào các siêu máy tính.
Họ đã chuẩn bị cho một tương lai kỹ thuật số, nhưng không phải làm cho thế giới tốt đẹp hơn, mà là chuyển đổi điều kiện sinh tồn trước nguy cơ hiện hữu về biến đổi khí hậu, nước biển dâng cao, di dân ồ ạt, bệnh dịch toàn cầu, hay năng lượng suy kiệt.
Đối với họ, tương lai công nghệ thực sự chỉ dùng cho một việc: thoát thân.
Mục đích của công nghệ là gì?
Từ nhiều năm nay, các nhà triết học công nghệ đã chỉ ra rằng có thể dễ dàng đưa tất cả hiện thực vào dữ liệu số hóa và “con người sẽ chỉ là các vật thể xử lý thông tin”.
Điều này dẫn đến con đường tiến hóa của nhân loại trở thành một trò chơi điện tử. Trước khi “game over”, một số người tìm cách chiến thắng bằng cách thoát thân. Phát triển công nghệ không còn là câu chuyện về sự thịnh vượng tập thể mà là sự sống còn của một số cá nhân.
Trong khi đó, con người vẫn đặt ra các vấn đề như: có nên dùng thuốc tăng thông minh không? Có nên cấy ghép tế bào để trẻ em học nhanh ngoại ngữ không? Áp dụng nền dân chủ trên sao Hỏa thế nào? Thay đổi DNA sẽ biến đổi tôi ra sao? Robot nên có quyền riêng không? Nhưng những điều này chỉ để giải trí.

Trên thực tế, nền sản xuất kỹ thuật số đang gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và tình trạng nghèo đói toàn cầu. Máy tính và điện thoại thông minh được sản xuất bởi những mạng lưới lao động nô lệ. Việc khai thác kim loại hiếm và hậu quả công nghệ số đã phá hủy môi trường sống của con người. Kết quả là các bãi rác thải độc hại trên toàn cầu.

Trong lúc đó, chúng ta tiếp tục mê mải đắm chìm với kính thực tại ảo (VR). Chúng ta lảng tránh các vấn đề xã hội, kinh tế, môi trường nên tình hình ngày càng tệ hại. Và khi chúng ta đồng ý tải bộ não của mình lên máy tính, đó cũng là lúc chúng ta chấp nhận công nghệ kế thừa tiến hóa của nhân loại.
Có một phương án thoát thân khác: dùng phi thuyền bay lên sao Hỏa để định cư, như tỷ phú Elon Musk đang thử nghiệm. Nhưng nếu xảy ra thì cũng chỉ dành cho một số ít người của giới siêu giàu.
Dương Minh