Một số bản in thuộc loại hiếm nhất của thời Phục Hưng nước Ý đã được hội tụ cùng nhau trong một chương trình triển lãm tại nước Mỹ. Đó là Triển lãm: ‘Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro của nước Ý thời kỳ Phục Hưng’, trưng bày khoảng 100 bản in từ các bộ sưu tập của Mỹ và Anh, tại Gallery Nghệ thuật Quốc gia (NGA) ở thủ đô Washington, và sẽ kéo dài cho đến ngày 20 tháng 1 năm 2019.

Triển lãm được khai mạc tại Bảo tàng Nghệ thuật Hạt Los Angeles (LACMA), được tổ chức bởi nhà quản lý các bản in và bản vẽ của bảo tàng này, Naoko Takahatake, phối hợp cùng với NGA. Gần đây triển lãm đã khai trương ở Washington, dưới sự quản lý của người phụ trách Jonathan Bober, triển lãm và danh mục đi kèm do Takahatake biên tập đã làm nổi bật những phát hiện mới từ một cuộc nghiên cứu kéo dài hàng thập kỷ đối với nghệ thuật tranh in gỗ khắc Chiaroscuro của nước Ý, một loại hình nghệ thuật được đánh giá cao, nhưng các bản in màu lại ít được biết đến.

Chiaroscuro là thuật ngữ tiếng Ý; nghĩa là ‘ánh sáng’ (“chiaro”) và ‘bóng tối’ (“scuro”), thường được tham chiếu nhiều hơn với tư cách là một kỹ thuật hội họa trong đó sự tương phản giữa các tông màu được sử dụng để miêu tả không gian ba chiều, hoặc để tạo ra một hoàn cảnh cụ thể. Bức “Adoration of the Magi” lộng lẫy của Leonardo da Vinci, những bức tranh tạo ấn tượng sâu sắc của Caravaggio, và những bức tranh đầy cảm xúc của Rembrandt đều sử dụng kỹ thuật Chiaroscuro ở một mức độ nào đó.

Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro tái tạo ánh sáng và bóng tối quan sát thấy trong các bản vẽ và tranh của thời kỳ Phục Hưng bằng cách áp dụng một loạt các khối gỗ, mỗi khối sẽ khác nhau về tông màu, để tạo thành một bản in.

Không có nhiều thông tin lịch sử về các bức tranh in gỗ khắc Chiaroscuro của Ý; nhiều bản in không ghi ngày tháng và tác giả tạo ra chúng. Cũng không có bình luận rõ ràng trong lịch sử về tranh in gỗ khắc Chiaroscuro, ngoại trừ các bình luận từ những tiểu sử được viết bởi một nhà chép tiểu sử các nghệ sĩ đương thời, đồng thời là một sử gia nghệ thuật, nghệ sĩ Giorgio Vasari (1511-1574).

Điều được biết là Ý và Đức dường như đã đồng thời phát triển các phiên bản in tranh Chiaroscuro của riêng họ.

Sự phát triển của tranh in gỗ khắc Chiaroscuro ở Ý

Triển lãm này mang tới hiểu biết về sự phát triển của tranh in gỗ khắc Chiaroscuro ở Ý, tập trung vào các xưởng tranh Chiaroscuro chính và cá nhân các nghệ sĩ: phương pháp và vật liệu của họ, cũng như chủ đề, phong cách và bố cục.

“Hercules và Sư tử Nemean” khoảng 1518, bởi Ugo da Carpi, phỏng theo Raphael hoặc Giulio Romano. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ hai khối gỗ màu: xanh lam và đen, KT: 11 3/4 inch x 8 inch. Bảo tàng Anh, London. (Các ủy viên ban quản trị của Bảo tàng Anh)

Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro của Ý được bắt đầu ở Venice khi Ugo da Carpi (sinh năm 1480 và qua đời giữa 1520 và 1532) đã tiếp cận Thượng viện Venice để bảo vệ một phương pháp in mới của mình là “chiaro et scuro” khỏi bị sao chép. Năm 1516, Thượng viện Venice đã cấp cho ông một độc quyền cùng một bằng sáng chế, mà dường như đã bảo đảm vị trí của Ugo là một chuyên gia duy nhất về thể loại tranh này ở Ý trong hơn một thập kỷ.

“Diogenes,” khoảng 1527-1530, bởi Ugo da Carpi, phỏng theo tranh của Parmigianino. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ bốn khối màu: xanh lục nhạt, xanh lục trung bình, nâu và nâu đậm, trạng thái iii/iii, KT: 18 7/8 inch x 13 inch 8 inch. Quỹ tưởng niệm Pepita Milmore. (Gallery nghệ thuật quốc gia)
“Diogenes,” khoảng 1527-1530, bởi Ugo da Carpi, phỏng theo tranh của Parmigianino. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ bốn khối màu: lam sáng, lam lục, xanh lục, và xám, trạng thái i/iii, KT: 18 3/4 inch, 13 3/4 inch. Đại học Texas ở Austin, mua lại thông qua sự hào phóng của Julia và Stephen Wilkinson. (Bảo tàng Nghệ thuật Blanton, Đại học Texas)

Ông đã phát triển kỹ thuật tranh in gỗ khắc Chiaroscuro bằng cách sử dụng từ chỉ một khối gỗ tuyến tính và một khối gỗ biến đổi màu, cho tới một loạt đôi khi tới bốn khối gỗ đổi màu. Khả năng kỹ thuật và sự cộng tác mạnh mẽ của Ugo với những người như Titian và Raphael đã thiết lập nền tảng vững chắc cho tranh in gỗ khắc Chiaroscuro ở Ý. Tác phẩm nổi tiếng nhất của Ugo, “Diogenes”, khoảng 1527-1530, là được hợp tác với Parmigianino (1503–1540) và được coi là ví dụ tốt nhất của bất kỳ tranh in gỗ khắc Chiaroscuro nào. Parmigianino là một họa sĩ phác thảo gương mẫu, đã khéo léo xử lý tranh in gỗ khắc Chiaroscuro bằng cách sử dụng các loại mực mịn và in ấn một cách chính xác. Ông làm việc tại Bologna trong thời gian từ năm 1527 đến 1530, kết hợp chặt chẽ với nhà in ấn Antonio da Trento, người có thể đọc thành thạo các thiết kế duyên dáng của Parmigianino.

“Sự tử vì đạo của hai vị Thánh”, khoảng 1527-1530, bởi Antonio da Trento, phỏng theo Parmigianino. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ ba khối màu: xanh dương nhạt, xanh dương trung bình và đen, trạng thái ii/ii, KT: 11 1/8 inch x 18 inch. Được tặng bởi Andrew Robison. (Gallery nghệ thuật quốc gia)
“Sự tử vì đạo của hai vị thánh”, khoảng 1527-1530, bởi Antonio da Trento, phỏng theo Parmigianino. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ ba khối màu: nâu xám nhạt, nâu xám trung bình, và đen, trạng thái i/ii, KT: 11 1/2 inch x 19 inch. Được tặng bởi Ruth Cole Kainen. (Gallery nghệ thuật quốc gia)
“Sự tử vì đạo của hai vị thánh”, khoảng 1527-1530, bởi Antonio da Trento, phỏng theo Parmigianino. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ ba khối màu: đỏ son, xanh lam xám và đen xám, trạng thái ii/ii, KT: 11 3/8 inch x 19 inch. Bộ sưu tập Rosenwald. (Gallery nghệ thuật quốc gia)

Xưởng in của Giuseppe Niccolò Vicentino (1470–1560), hoạt động vào khoảng thập niên 1540, đã trở thành nhà sản xuất tranh in gỗ khắc Chiaroscuro cao cấp nhất trong thế kỷ 16. Xưởng này đã phát triển được các phương pháp sản xuất hiệu quả, và tranh in gỗ khắc của nó được đặc trưng bởi một bảng màu có độ bão hòa mạnh. Phần lớn các bản in của nhà Vicentino là các thiết kế của Ý từ giữa những năm 1510 đến cuối những năm 1530, kể cả tranh của Raphael và Parmigianino.

“Hercules và sư tử Nemean”, khoảng những năm 1560, bởi Nicolò Boldrini, phỏng theo Niccolò Vicentino (phỏng theo trường phái Raphael). Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro được in từ hai khối màu: nâu và đen, KT: 11 5/8 inch x 16 inch. Quỹ tưởng niệm Pepita Milmore. (Gallery nghệ thuật quốc gia)

Trong thập niên 1540, một họa sĩ thuộc trường phái bột màu xiena là Domenico di Pace Beccafumi (1486–1551) đã sử dụng tranh in gỗ khắc Chiaroscuro để thể hiện những cảnh kịch tính, bằng cách tinh chỉnh kỹ thuật tranh in gỗ khắc Chiaroscuro để đưa vào các thiết kế tâm linh của ông ta một thủ pháp ánh sáng tinh tế. Không giống như các đồng nghiệp khác, Beccafumi đã thiết kế và cắt các khối gỗ riêng của ông, làm cho kỹ thuật in gỗ khắc Chiaroscuro căn bản trở nên thích ứng và phù hợp với trí tưởng tượng và nghệ thuật sống động của mình; ông cũng đã sử dụng các dụng cụ và phương pháp cắt gỗ độc đáo, đồng thời cũng thay đổi quá trình áp mực.

“Sứ đồ với quyển sách”, khoảng thập niên 1540, bởi Domenico Beccafumi. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ bốn khối màu: đỏ nhạt, đỏ trung bình, đỏ xám, và đen, KT: 15 15/16 inch 8 8,16 inch. (Thư viện Quốc hội, Bộ phận tác phẩm in và ảnh chụp, Washington, DC)

Từ những năm 1530 đến thập niên 1580, các họa sĩ và nhà in người Ý tiếp tục khám phá các kỹ thuật tranh in gỗ khắc Chiaroscuro, cũng như làm bản sao của các thiết kế nổi tiếng giữa thế kỷ của Titian, Raphael và Parmigianino. Kỹ thuật này được tiếp tục biến đổi cho thích nghi hơn khi tranh in gỗ khắc Chiaroscuro vươn ra ngoài các trung tâm nghệ thuật chính, từ Cremona cho tới Naples.

“Câu chuyện ngụ ngôn của đức hạnh,” năm 1585, bởi Andrea Andreani, phỏng theo Jacopo Ligozzi. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ bốn khối màu: nâu nhạt, nâu trung bình, nâu sẫm và đen, trạng thái i/ii, KT: 19 inch x 13 inch. Quỹ Ailsa Mellon Bruce. (Gallery nghệ thuật quốc gia)

Bắt đầu từ những tranh in gỗ khắc Chiaroscuro khoảng năm 1583, các tác phẩm mang tính biểu tượng của Andrea Andreani (khoảng 1558–1629) đã khiến ông trở thành người giỏi nhất về lĩnh vực này trong thời kỳ của ông. Lấy ví dụ, bức “Chiến thắng của Julius Caesar” (1599), phỏng theo Andrea Mantegna, đã được làm từ 10 tờ giấy thành một dải băng lớn với kích thước 14 3/16 inch x 12 feet 5 5/8 inch. Andreani đã nâng cấp tranh in gỗ khắc Chiaroscuro bằng cách tinh chỉnh kỹ thuật và điều chỉnh thiết kế để thu hút những người sành sỏi nghệ thuật và nhà sưu tập. Ông đã đạt được điều này thông qua việc cộng tác với các nghệ sĩ có thành tựu cao trong thời của mình và làm bản sao các tác phẩm điêu khắc, phù điêu bằng đồng, và các thiết kế khảm đá cẩm thạch, bên cạnh các chủ đề tranh in gỗ khắc Chiaroscuro truyền thống sao chép từ các bản vẽ và tranh vẽ.

“Eva,” 1587, bởi Andrea Andreani, phỏng theo Domenico Beccafumi. Tranh in gỗ khắc Chiaroscuro từ bốn khối màu: đất son, nâu xám, nâu sẫm, và đen, KT 18 1/8 inch x 12 3/8 inch. Quỹ Andrew W. Mellon. (Gallery nghệ thuật quốc gia)

Theo Lorraine Ferrier (The Epoch Times)

Hạo Nhiên biên dịch