The Blue Danube –  Johann Strauss II đã trở thành một nhạc phẩm mà không ai không biết đến và hễ nghe thấy sẽ không thể không đu đưa nhún nhảy theo điệu nhạc nhịp valse tuyệt vời….

Nhạc trưởng Hà Lan André Lieu đã chỉ huy dàn nhạc của mình Johann Strauss Orchestra bằng violin, như cách dòng họ Strauss biểu diễn năm xưa. Buổi biểu diễn diễn ra tại lâu đài của Nữ Hoàng Sisi, Viên, Áo, cùng các vũ công đến từ trường Múa nổi tiếng của Áo: Elmayer Dancing School, như làm sống lại một thời cung đình ngày xưa với những điệu vũ váy phồng tuyệt diệu…

Làm sao tôi có thể quên được thiên tài tươi vui (Johann Strauss II) của Viên

Johann Strauss II (25 tháng 10 1825 – 3 tháng 6 1899, tiếng Đức: Johann Baptist Strauss; còn được biết đến với những cái tên như: Johann Baptist Strauss, Johann Strauss, Jr., hay Johann Strauss the Younger) là một nhà soạn nhạc người Áo. Ông chủ yếu sáng tác nhạc nhẹ, đặc biệt là nhạc khiêu vũ và operetta. Ông đã sáng tác hơn 400 waltz (valse), polka, quadrille và các loại nhạc khiêu vũ, cũng như một số operetta và múa ba lê. Trong cuộc đời của mình, ông được gọi là “Vua nhạc valse“, và sau đó phần lớn chịu trách nhiệm phổ biến điệu valse tại Viên trong thế kỷ 19.

Johann Strauss II – vua của các thể loại valse

Vua của các thể loại valse

Ông được biết đến với tư cách là “Vua thể loại Valse” và có những đóng góp to lớn cho sự nổi tiếng của valse tại Vienna thế kỷ 19. Ông đã cách mạng hóa valse, phát triển nó từ một thể loại khiêu vũ quần chúng thành một loại hình giải trí trong cung đình của nhà Habsburg. Các tác phẩm của ông giành được tiếng vang lớn gồm có “The Blue Danube”, “Wein, Weib und Gesang”, “Tales from the Vienna Woods”, “Tritsch-Tratsch-Polka”, “Kaiser-Walzer” và Die Fledermaus.

Những gì Johann Strauss cha khởi xướng ở Vienna thì ba con trai của ông Johann Strauss (con), Joseph và Eduard Strauss tiếp tục và hoàn thiện, làm cho nhạc valse trở thành phổ biến và đưa nó tới tột đỉnh. Vì vậy người đời gọi dòng họ Strauss là triều đại Strauss trong âm nhạc. Sự nổi bật của dòng họ Strauss được thể hiện tại buổi hoà nhạc “Perpetual Music” (Âm nhạc bất tận) vào những năm 1860. Trong ba người con thì Johann II là nổi tiếng nhất.

Âm hưởng của dòng họ Strauss: chỉ huy dàn nhạc bằng violin

Dàn nhạc Wiener Johann Strauss được thành lập năm 1866, thực hiện buổi diễn với cách chỉ huy truyền thống “Vorgeiger” là cầm một cây violin trên tay và cách này trở thành truyền thống gia đình nhà Strauss. Nhạc sĩ Áo Willi Boskovsky (1909-1991) biểu diễn nhạc của Strauss cũng theo truyền thống gia đình nhà Strauss.

V
Những điệu valse quyền quý năm xưa….

Trong video các bạn vừa xem, nhạc trưởng Hà Lan Andre Rieu chơi đàn violin khi chỉ huy dàn nhạc tại lâu đài tráng lệ của Nữ Hoàng. Năm 1929, nhạc sĩ Áo Clemens Krauss (1893-1954) tổ chức một chương trình đặc biệc chỉ trình diễn toàn nhạc của nhà Strauss với dàn nhạc Vienna. Johann Strauss được nhiều nhạc sĩ ngưỡng mộ: Richard Wagner thích nhạc phẩm Wein, Weib und Gesang.

Brahms cũng vậy. Con gái của Strauss đã tìm đến Brahms để xin bút tích vào cái quạt của mình (một phong tục thời đó), và thường thì nhà soạn nhạc sẽ viết một vài dòng nhạc nổi tiếng nhất của ông và ký tên vào. Tuy nhiên, Brahms đã viết một đoạn của một bản nhạc valse nổi tiếng của Strauss và viết ở dưới rằng: “Thật không may, đây không phải là bản nhạc của Johannes Brahms”.

Johann Strauss II đã đưa valse từ một điệu nhảy dân dã thành những bước nhảy quý phái cung đình…

Những người hâm mộ khác như nhạc sĩ Đức Richard Strauss khi sáng tác bản nhạc valse Rosenkavalier của mình đã nói: “Làm sao tôi có thể quên được thiên tài tươi vui (Johann Strauss II) của Vienna”. Ngày nay âm nhạc của nhà Strauss được biểu diễn ở buổi hòa nhạc thường niên đầu năm – Neujahrskonzert – của dàn nhạc Vienna, như chúng ta đã xem trên đây.

Về bản Danube xanh tuyệt đẹp, ai yêu thích khiêu vũ cổ điển đều say mê…

Dòng sông Danube xanh thơ mộng
Dòng sông Danube xanh thơ mộng

“The Blue Danube” là tên tiếng Anh hay được gọi của “An Blauen der Donau schönen, Op. 314” (Danube xanh tuyệt đẹp), một bản waltz (valse) của nhà soạn nhạc người Áo Johann Strauss, sáng tác năm 1866. Trình diễn vào tháng Hai năm 1867 tại một buổi hòa nhạc của Wiener Männergesangsverein (Hiệp hội hợp xướng Vienna Men).
Tác phẩm mô tả vẻ đẹp thiên nhiên của dòng sông Danube, tất nhiên còn hơn thế vì tác phẩm còn được gắn kết với tinh thần tình yêu của tác giả thiên tài.

Sông Danube (hay Đa – Nuýp trong tiếng Việt) là sông dài thứ hai ở châu Âu (sau sông Volga ở Nga). Sông bắt nguồn từ vùng Rừng Đen của Đức, là hợp lưu của hai dòng sông Brigach và Breg. Lưu vực sông Danube được tính từ vùng Donaueschingen là điểm hai con sông được nhắc tới ở trên gặp nhau. Sông dài 2850 km, chảy qua nhiều nước Trung và Đông Âu và đổ vào Biển Đen.

Sông Danube chảy qua các nước theo thứ tự: Đức, Áo, Slovakia, Hungary, Croatia, Serbia, Bulgaria, România, Moldova và Ukraina.

Danube xanh về đêm lung linh
Danube xanh về đêm lung linh, tại thành phố Budapest, Bulgaria

Tên của sông Danube trong tiếng các nước châu Âu: Donau (tiếng Đức), Danube (tiếng Anh, tiếng Pháp) Dunaj (tiếng Slovakia), Duna (tiếng Hungary), Dunav (tiếng Croatia), Дунав (Serbia và Bulgaria), Dunărea (tiếng România), Дунай (tiếng Ukraina), Danuvius (tiếng Latinh), Tuna (tiếng Thổ Nhĩ Kỳ). Tất cả các tên trên đều bắt nguồn từ chữ Donau trong ngôn ngữ tiền Ấn-Âu có nghĩa là “sông” hay “dòng chảy”.

Phần dịch lời hát trong hợp xướng như sau:

Danube ơi xanh mãi

Lấp lánh trong màu xanh da trời

Băng qua thung lũng và những cánh đồng

Bạn chảy thật yên bình

Xứ xở Viên chúng tôi luôn chào đón bạn

Dòng Danube uốn lượn kỳ bí, đi qua những lâu đài những cánh đồng, rừng cây...
Dòng Danube uốn lượn kỳ bí, đi qua những lâu đài những cánh đồng, rừng cây…

Dòng suối bạc của bạn đã xuyên qua biết bao vùng đất

Bạn đã kết hôn với trái tim của đại dương bao la tuyệt đẹp

Xa tít từ khu rừng đen huyền bí

Bạn nhanh chóng chan hòa cùng biển khơi

Và mang đi phúc lành của bạn tới tất cả

Bạn trôi đi về phía đông, chào đón những người anh em

Một bức tranh cho hòa bình mãi mãi

Sông Danube tại Áo
Sông Danube tại Áo

Nhìn kìa những tòa lâu đài cổ kính

Như rơi xuống từ trên cao (Ý ám chỉ bóng của tòa lâu đài phản chiếu ngược xuống dòng sông xanh)

Đón bạn với nụ cười

Từ độ dốc và đỉnh đồi hiểm trở

Với núi non hùng vĩ làm tấm gương phản chiếu những con sóng của bạn đang vui đùa

Các nàng tiên cá từ dòng sông cũng đang thì thầm khi bạn chảy qua

Các nàng tiên cá cũng thì thầm khi bạn chảy qua...
Các nàng tiên cá cũng thì thầm khi bạn chảy qua…

Hãy lắng nghe tất cả mọi thứ dưới bầu trời xanh

Tiếng ào ạt bạn lướt qua là bài ca của thời gian cũ kỹ

Và những âm thanh sáng nhất, bài ca của bạn dẫn bạn đi triền miên

Hãy ngưng thủy triều của bạn ở Viên nhé

Bởi nó yêu bạn rất nhiều

Bất cứ khi nào bạn có thể nhìn

Bạn sẽ không thể tìm thấy nơi nào như Viên

Và đây, chiếc hòm kho báu đã phủ đầy sự quyến rũ và lời chúc hạnh phúc

Và đây
Và đây, chiếc hòm kho báu đã phủ đầy sự quyến rũ và lời chúc phúc… 

Cả những lời chúc chân thành của người Đức cũng đang bay xa nhè nhẹ trên làn nước xanh của bạn

Bạn biết rất rõ về người anh em của bạn Rhine! (nói đến dòng sông Rhine của Đức)

Đã phát triển một loại rượu vang tuyệt vời

Cũng có ngày và đêm

Như chiếc đồng hồ được ấn định và trung thành

Nhưng ghen tị với anh ấy không phải là những món quà của thiên đường

Bởi bạn có quá nhiều phước lành tuôn rơi

Với vòng tay dũng cảm bảo vệ quê hương chúng tôi!

Vì vậy chúng ta hãy đoàn kết

Anh em hãy cùng tham gia trong hàng ngũ hùng mạnh

Cùng hạnh phúc trong thời điểm khó khăn

Dũng cảm khi hiểm nguy đe dọa

Ngôi nhà trên bãi biển Danube là trái tim của ban nhạc chúng ta

Cho con người của mọi thời đại sự dâng hiến trọn vẹn!

Chiếc thuyền đi trên những con sóng nhẹ nhàng

Vẫn chỉ là đêm

Tình yêu như những lời thì thầm của người yêu nhắn nhủ vào tai thủy thủ

Rằng anh đã sở hữu trái tim cô từ rất lâu

C
Tình yêu như lời thì thầm của người yêu nhắn vào tai thủy thủ. Rằng anh đã sở hữu trái tim cô từ rất lâu…

Hỡi Trời! Hãy thương xót những đôi lứa yêu nhau

Bảo vệ họ khỏi những hiểm nguy ở đó mãi mãi!

Bây giờ họ đi tiếp trong nghỉ ngơi hạnh phúc

Con thuyền, thủy thủ mãi luôn!

Khát khao của tuổi trẻ

Niềm can đảm tươi mới

Ôi hạnh phúc xiết bao, được hòa nhập trong tiếng cười!

Tình yêu và niềm đam mê dâng kín trong lồng ngực

Đó là điều vĩ đại nhất thế giới này

Nào hãy cất tiếng ca vui mừng hạnh phúc

Cho sự hân hoan thấm vào không khí

Hãy nói bằng trái tim bạn và xích lại gần nhau

Tự do và trung thành trong bài ca hăng say 

Mang đến huy hoàng cho thành phố Viên yêu dấu

Và cuối cùng

Hãy mang đến ngay cả một lời chào

Để tình yêu chúng ta cũng như sông Danube

Dù ngày tháng có trôi đi

Lòng chung thủy và sự gắn kết

Sẽ bảo vệ chúng ta vượt qua mọi thời đại!

Mời bạn cùng thưởng thức lại cách nhạc trưởng André Lieu chỉ huy dàn nhạc của mình Johann Strauss Orchestra bằng violin như dòng họ Strauss năm xưa. Buổi biểu diễn diễn ra tại lâu đài của Nữ Hoàng Sisi, Viên, Áo, cùng các vũ công đến từ trường Múa nổi tiếng của Áo: Elmayer Dancing School.

Kim Cương – Hà Phương